مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۲ تیر ۱۳۱۷ نشست ۴۹
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری یازدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری یازدهم |
دوره یازدهم قانونگذاری
مذاکرات مجلس
صورت مشروح مجلس روز یکشنبه ۱۲ تیر ماه ۱۳۱۷
فهرست مطالب
۱- تصویب صورت مجلس
۲- بقیه شور اول لایحه اصول محاکمات حقوقی از ماده ۶۶۳
۳- بیانات آقای وزیر امور خارجه و رئیس راجه به پیمان سعدآباد
۴- بقیه شور اول لایحه اصول محاکمات حقوقی از ماده ۶۸۹
۵- موقع و دستور جلسه آتیه – ختم جلسه
(مجلس یک ساعت و نیم پیش از ظهر بریاست آقای اسفندیاری تشکیل گردید)
صورت مجلس روز یکشنبه ۵ تیر ماه را آقای مؤید احمدی (منشی) قرائت نمودند
- تصویب صورت مجلس
(۱- تصویب صورت مجلس)
رئیس – در صورت مجلس نظری نیست؟
(گفته شد – خیر)
صورت مجلس تصویب شد.
– بقیه شور اول لایحه اصول محاکمات حقوقی از ماده ۶۶۳
(۲ – بقیه شور اول لایحه اصول محاکمات حقوقی از ماده ۶۶۳)
رئیس - بقیه شور اول لایحه اصول محاکمات حقوقی از ماده ۶۶۳ شروع می‌شود:
ماده ۶۶۳ – در صورتیکه مدعی به مالی نباشد و همچنین دعوی تصرف عدوانی و رفع مزاحمت و ممانعت و افراز و تقسیم و حقوقی ارتقاقی هزینه محاکمه در محاکم صلحیه ده ریال و در محاکم ابتدائی بیست و پنج ریال است.
رئیس – ماده ۶۶۴
ماده ۶۶۴ – هزینه تامین دلیل پنج ریال است.
رئیس – ماده ۶۶۵
ماده ۶۶۵ – هزینه یکم در موقع دادن عرضحال تائید داده شود ودر صورتیکه تعیین قیمت مدعی به در وقت دادن عرضحال ممکن نباشد در موقع دادن عرضحال در محاکم صلحیه دو ریال ودر محاکم ابتدائی پنج ریال گرفته می‌شود و بقیه بعد از تعیین مدعی به او صدور حکم اخذ خواهد شد و محکمه مکلف است قیمت مدعی به قبل از صدور حکم معین نماید.
رئیس – ماده ۶۶۶
ماده ۶۶۶ – هزینه قرار ارجاع به حکمیت و مصدق و اهل خیره و اجراء موقت در محاکم صلحیه یک ریال و در سایر محاکم پنج ریال است.
رئیس – ماده ۶۶۷
ماده ۶۶۷ – هزینه تامین مدعی به در محاکم صلحیه دو ریال و در سایر محکام ده ریال است و پس از صدور قرار دریافت می‌شود.
رئیس – ماده ۶۶۸
ماده ۶۶۸ – برای استیناف و تمیز قرارهائیکه موافق اصول محاکمات حقوقی استیناف و تمیز آنها علیحده از حکم جائز است هزینه زیر دفعتا در موقع تقدیم عرضحال دریافت خواهد شد.
۱ – برای استیناف از قرار پنج ریال
۲ – برای تمیز از قرار پانزده ریال
رئیس – ماده ۶۶۹
ماده ۶۶۹ – در موارد زیر مدعی از تادیه هزینه محاکمه معاف است.
۱ – دعاوی که مدعی به آن دویست ریال یا کمتر است.
۲ – دعوی اعسار نسبت به هزینه محاکمه
رئیس –ماده ۶۷۰
فصل دوم – در هزینه دفتر
ماده ۶۷۰ – هزینه تصدیق مطابقت رونوشت با اصل برای هر صفحه در محاکم صلحیه دو ریال و در سایر محاکم سه ریال است. بیست و پنج کلمه یک سطر و پانزده سطر یک صفحه و کسر از سطر و صفحه تمام محسوب است.
رئیس – ماده ۶۷۱
ماده ۶۷۱ – برای سایر تصدیقاتیکه از دفتر محکمه در حدود صلاحیت آنها داده می‌شود در محاکم صلحیه دو ریال و در سایر محاکم چها ریال دریافت می‌شود.
رئیس – ماده ۶۷۲
فصل سوم – در اعسار از هزینه محاکمه
ماده ۶۷۲ – معسر از هزینه محاکمه کسی است که بواسطه عدم کفایت دارائی یا عدم دسترسی به مال خود قادر به تادیه هزینه محاکمه نیست.
رئیس – ماده ۶۷۳
ماده ۶۷۳ – همینکه اعسار کسی ثابت شد از نتایج زیر استفاده خواهد کرد.
۱ – معافیت موقتی از تادیه تمام یا قسمتی از هزینه محاکمه در مورد دعوائی که برای معافیت از هزینه آن ادعاء اعسار شده.
۲- حق داشتن وکیل مجانی
۳- معافیت از دادن تامین که باید اتباع خارجه بدهند در صورتیکه مدعی از اتباع خارجه باشد.
رئیس – ماده ۶۷۴
ماده ۶۷۴ – معافیت از هزینه محاکمه باید برای هر دعوی علیحده تحصیل شود ولی معسر می‌تواند در تمام مراحل مربوطه به همان دعوی از حکم اعسار استفاده کند.
رئیس – ماده ۶۷۵
ماده ۶۷۵ – در مورد دعاوی متعدده که مدعی اعسار بر یکنفر دفعتا اقامه نماید حکم اعسار که نسبت به یکی از دعاوی صادر شود نسبت به سایر دعاوی مؤثر خواهد بود.
رئیس – ماده ۶۷۶
ماده ۶۷۶ – مرجع رسیدگی به دعوی اعسار محکمه ایست که صلاحیت رسیدگی بدوی به دعوی اصلی دارد دعوی اعسار برای معافیت از هزینه مرحله استینافی یا تمیز نیز به محکمه‌ای راجع است که بدایتا به دعوی اصلی رسیدگی کرده است.
رئیس – آقای اوحدی
اوحدی – این ماده بعقیده بنده در یک قسمت ناقص است و در یک قسمت زائد قسمتی که این ماده ناقص می‌رسد بنظربنده این است که تمام مدعیان اعسار از هرینه محاکمه اگر در حوزه صلاحیت رسیدگی محکمه بدوی باشند درست است ولی اینطور نیست یک قسمت مهم از دعاوی راجع است به مدعیانی که خارج از حوزه صلاحیت محکمه اقامت دارند و چون مرحله ثبات افلاس جز به شهادت شهود و مطلعین از حالات و کیفیات معسر ثبوتش متشکل است از این جهت حصر کردن باین که دعوی اعسار باید در حوزه محکمه صلاحیت دار اقامه شود خالی از اشکال نخواهد بود. مثلا مدعی مقیم طهران که در محکمه شیراز می‌خواهد اقامه دعوی اصلی بکند طریق اثبات اعسارش مشکل است چه در شیراز کسی نیست که به هویت و حالات این شخص مدعی کاملا مستحضر باشد که در محکمه شیراز بیاید شهادت بدهد که من مطلع هستم که زندگی این مدعی اینطور است و از این جهت معاف است از دادن مخارج محاکمه ولی اگر در طهراندعوی اعسار از هرینه محاکمه را اقامه کند اشخاصی که با او مربوط هستند و او را می‌شناسند و از وضعیت زندگانیش اطلاع دارند می‌توانند در محکمه اقامت او حاضر شوند و ازتمام جریان زندگی او اظهار اطلاع بکنند که حکم اعسارش صادر شود باین نظر این ماده ناقص است و به عقیده بنده مقتضی است که ان ماده اصلاح شود و طرز اصلاحش را هم تهیه کرده‌ام و تقدیم می‌شود که اگر موافقت شد به آن طریق بشود و اما این که عرض کردم یک قسمت از این ماده زائد است در ماده ۶۷۴ تصریح شده باینکه معسر می‌تواند در تمام مراحل مربوطه به همان دعوی از حکم اعسار استفاده کند مراحل مربوطه به همان دعوی مرحله استینافی و تمیزی است و چون در ماده ۶۷۴ این مطلب تصریح شده دیگر در ماده ۶۷۶ ذکرش لزومی ندارد که برای مرحله استینافی و تمیز نیز به محکمه بدوی مراجعه کند. این قسمت هم زیادی است. اینهم پیشنهاد بنده
مؤید احمدی (مخبر) – این دو نظری که آقای اوحدی بیان فرمودند البته از این نقطه نظر که خودشان توضیح فرمودند که فرض شود که یکی ساکن طهران است مثلا ملکی در شیراز فروخته است آنوقت محکمه شیراز صالح است او بیاید اعسارش را در طهران ثابت کند از نقطه نظر یکنفر آن فرضی را که ایشان فرمودند البته تسهیلی فراهم است ولیکن بطور عموم نمی‌شود این کار را کرد فرض بفرمائید که این شخص معسر نبود حلا که می‌خواهد محاکمه کند چه باید بکند اگر مدعابهش ملک است و در شیراز است این شخص باید برود در شیراز و در محکمه شیراز محاکمه کند البته نمی‌تواند بگوید که چون بعضی ادله او در طهران است بیاید طهران و باید برود به همان محکمه که صالح است که رسیدگی به اصل دعوی بکند اصل دعوی باید در محکمه شیراز رسیدگی شود وقتی هم می‌گوید من معسر هستم نمی‌توانم هزینه محاکمه را بدهم خوب می‌رود در همان محکمه و اعسارش را ثابت می‌کند. اما قسمتی را که فرمودندزائد است یعنی چون در ماده قبلی تصریح شده دیگر در این جا لزوم ندارد ذکرش البته چون ذهن جنابعالی خیل سریع است اینطور میفرمائید ولی دیگران را با خودتان مقایسه نکید تصریح در آن ماده چه ضرری نسبت باین ماده دارد مخالفت وتناقض که ندارد بلکه تصریحی کرده است که اگر در مرحله استیناف دعوی بماند می‌آید در همان محکمه بدوی که صلاحیت داشته باشد برای حکم اعسار و این در واقع توضیح ماده ۶۷۴ است و زائد نیست و آن پیشنهاد هم چون شور اول است می‌رود به کمیسیون مطابق نظامنامه و البته کمیسیون یا رد می‌کند یا تصویب.
رئیس – آقای طباطبائی
طباطبائی – عرضی ندارم
رئیس – آقای اوحدی
اوحدی – بطور مختصر عرض می‌کنم فرمایشات آقای مخبر کمیسیون چندان ارتباطی با قسمت اظهارات بنده نداشت زیرا بنده نخواستم بگویم اگر دعوای ملکی دارد یک مقیم شیراز بیاید طهران اقامه دعوی کند و بگوید دلائل من در اینجا موجود است هیج مسئله آمدن اصل دعوی به طهران نبوده صحبت از معسر هزینه محاکمه است که اگر یک مدعی اعسار مقیم طهران باشد باید اعسارش را بوسیله مطلعین ثابت کند و در شیراز از حال او کسی خبر ندارد اگر رفت به محکمه شیراز عرضحال هزینه داد باید شاهد ببرد. سند رسمی که ندارد دلیل دیگر هم ندارد دلیل منحصر به فرد برای اعسار شهود است و مطلعین قضیه این مطلعین از قضیه را که نمی‌تواند بار کند ببرد شیراز که شهادت یدهند و اظهار اطلاع بکنند که این آدم معسر است این است که عرض می‌کنم که این ماده از این حیث ناقص است این پیشنهاد را هم دادم البته در کمیسیون مطرح خواهد شد و السلام نامه تمام.
رئیس – آقای زوار
زوار – بنده تصور می‌کنم که پیشنهادی که داده‌اند و آقای مخبر محترم کمیسیون اشاره کردند باید برود به کمیسیون و اظهاراتی که آقای اوحدی راجع به ماده فرمودند آقای مخبر هم جواب دادند و تصور می‌کنم که قناعت کنیم به همان پیشنهادی که داده‌اند که در کمیسیون مطرح خواهد شد و برویم در شور مواد دیگر.
پیشنهاد آقای اوحدی بشرح ذیل خوانده شد:
ماده ۶۷۶ – مرجع رسیدگی به دعوی اعسار محکمه ایست که صلاحیت رسیدگی به دعوی اصلی را دارد ولی در صورتیکه مدعی اعسار در حوزه دیگر اقامت داشته باشد دعوی اعسار هزینه محاکمه در حوزه اقامت خود می‌تواند اقامه نماید.
رئیس – ماده ۶۷۷
ماده ۶۷۷ – دعوی اعسار بطرفیت مدعی العموم اقامه خواهد شد – هر گاه محکمه صلاحیت دار صلحیه باشد مدیر دفتر صلحیه سمت نمایندگی مدعی العموم را خواهد داشت.
رئیس – ماده ۶۷۸
ماده ۶۷۸ – دعوی اعسار در صورتیکه برای معافیت از پرداخت هزینه مرحله بدوی باشد باید ضمن عرضحال راجع به دعوی اصلی و اگر دعوی اعسار راجع به هزینه اعتراض به حکم باشد در ضمن عرضحال اقامه گردد و در صورتی که برای معافیت از هزینه مرحله استینافی یا تمیزی باشد بوسیله عرضحال جداگانه در محکمه مذکور در ماده ۶۷۶ اقامه خواهد شد.
رئیس – ماده ۶۷۹
ماده ۶۷۹ – مدیر دفتر مکلف است در ظرف دوروز از تاریخ رسید عرضحال تعسار پرونده را بنطر حاکم محکمه برساند تا چنانچه حضور شهود را در جلسه محاکمه لازم بداند به مدعی اعسار اخطار شود که در روز مقرر شهود خود را حاضر نماید مدیر دفتر یک نسخه از عرض حال و مدارک اعسار و ضمایم آنرا برای مدعی العموم و نسخه دیگر را برای طرف دعوی اصلی ارسال و ضمنا روز جلسه محاکمه را تعیین و ابلاغ می‌نماید طرف دعوی اصلی می‌تواند در موقع رسیدگی به دعوی اعسار حاضرشده و اگر دلائلی بر رد اعسار دارد بیان کند ولی عدم حضور او مانع رسیدگی و صدور حکم نخواهد شد.
رئیس – ماده ۶۸۰
ماده ۶۸۰ – هر گاه مدعی اعسار دعوی خود را تا یکماه تعقیب نکرد عرضحال به درخواست طرف دعوی اصلی رد و مطابق ماده ۶۸۲ رفتار می‌شود.
رئیس – ماده ۶۸۱
ماده ۶۸۱ – حکم قبول اعسار قابل استیناف و تمیز نیست و از حکم رد اعسار فقط می‌توان استیناف داد.
رئیس – ماده ۶۸۲
ماده ۶۸۲ – هر گاه حکم بر رد اعسارصادر شد بطریق زیر رفتارمیشود. اگر حکم بدایت صادر و در ظرف مدت قانونی استیناف داده نشده باشد مدعی اعسار مکلف است تا ده روز پس از انقضاء مدت استیناف و اگر حکم استینافا صادر شده باشد تا ده روز پس از ابلاغ آن هزینه عرض حال دعوی اصلی را تادیه نماید و الا عرضحال او رد خواهد شد.
رئیس – ماده ۶۸۳
ماده ۶۸۳ – درصورتیکه دعوی اعسار برای معافیت از هزینه استینافی یا تمیزی باشد مدعی اعسار باید تصدقی از دفتر محکمه که باعسار رسیدگی می‌کند حاکی از تقدیم عرضحال اعسار گرفته در ظرف مدت قانونی به عرضحال استینافی یا تمیزی پیوست نمایدولی به جریان افتادن عرضحال استینافی یا تمیزی موقوف به تعیین نتیجه عرضحال اعساراست.
رئیس – ماده ۶۸۴
ماده ۶۸۴ – اگر معسر فوت شود ورثه نمی‌توانند از حکم اعسار مورث استفاده نمایند لیکن فوت مورث در هر یک از مراحل بدوی و استینافی و تمیزی مانع جریان محاکمه در آن مرحله نیست و هزینه محاکمه از ورثه مطالبه می‌شود مگر اینکه ورثه نیز اعسار خود را ثابت نمایند.
رئیس – آقای زوار
زوار – بنده این ماده را تقریبا زاید میدانم برای اینکه اینجا نوشته اگر معسر فوت شود ورثه نمی‌توانند از حکم اعسار استفاده کنند. معلوم می‌شود این معسر نمیدانند اگر معسر است که چیزی باقی نمی‌ماند برای ورثه اش و اگر معسر نیست که چرا عریضه اعسار می‌دهد آنوقت می‌نویسد که هزینه محاکمه از ورثه مطالبه می‌شود معلوم می‌شود که اصلا اعسار موضوع نداشته است عقیده بنده این است که این ماده زاید است.
مخبر کمیسیون (مؤید احمدی ۹ – ممکن است ورثه از خودشان دارائی داشته باشند موروث آمده است برای اینکه اعسار خودش را ثابت کند عریضه داده در حین محاکمه فوت کرده اینجا در نظر گرفته شد که محاکمه از جریان نیفتد ولی ممکن است که پسرش یا کسی که وارث او است از خودش دارائی داشته باشد باید خرج محاکمه را بدهد. یا واقعا مالی داشته و در دسترس نبوده (آخر او را هم در این ماده معسر بدانیم) و حالا در دسترس وارثش بیفتد از این جهت پیش بینی شده که محاکمه از جریان نیفتد ولی وارثش وقتی می‌توانند از این حکم استفاده کنند که مخارج محاکمه را بپردازند و یا اینکه آنها هم اعسار خودشان را ثابت کنند.
رئیس – ماده ۶۸۵
ماده ۶۸۵ – هر گاه مدعی اعسار در دعوی اصلی محکوم له واقع شود هزینه محاکمه از او گرفته خواهد شد.
رئیس – ماده ۶۸۶
ماده ۶۸۶ – اگر تا ده سال از تاریخ صدور حکم اعسار معسر متمکن نگردید دیگر هزینه‌ای که از پرداخت آن موقتا معاف بوده است از او مطالبه نخواهد شد.
رئیس – ماده ۶۸۷
ماده ۶۸۷ – در صورتیکه ادعای اعسار رد شود محکمه در ضمن حکم رد اعسار مدعی اعسار را به پرداخت وجوه زیر محکوم خواهد کرد:
الف – دو برابر هزینه دعوای اصلی در مرحله که برای معافیت از هزینه آن عرضحال اعاده داده شده در صورت تعقیب دعوای اصلی و در غیر این صورت معادل آن هزینه
ب – حق الوکاله وکیل از بابت محاکمه اعسار در صورتی که وکیل مجانی برای او معین شده باشد بشرط درخواست وکیل.
رئیس – ماده ۶۸۸
ماده ۶۸۸ – از تاجر عرضحال اعسار پذیرفته نمی‌شود و تاجری که مدعی اعسار باشد باید مطابق مقررات قانون تجارت عرضحال توقف دهد. کسبه جزء مشمول این ماده نخواهند بود.
- بیانات اقایان وزیر امور خارجه و رئیس راجع به پیمان سعدآباد
(۳- بیانات اقایان وزیر امور خارجه و رئیس راجع به پیمان سعدآباد)
رئیس – آقای وزیر امور خارجه فرمایشی دارید؟
وزیر امور خارجه (آقای سهیلی) – با کمال شعف باستحضار مجلس شورای ملی میرسانم که پیمان سعدآباد مراحل قانونی را در کشورهای متعاهد پیموده واسناد تصویب آن در چهارم تیرماه جاری از طرف نمایندگان دول ترکیه و افغانستان و عراق بوزارت خارجه دولت شاهنشاهی تسلیم گردید و تشریفات اجرای آن به نحوی که در ماده دهم پیمان پیش بینی شده بود بعمل آمد. چنانچه خود آقایان متوجه هستند این عهدنامه عدم تعرض که از تاریخ دارای قوت و اعتبار می‌گردد همکاری دول متعاهد را در حفظ مصالح مشترک آنها تامین نموده و برای بقای صلح و امنیت کشورهای امضاء کننده و تحکیم رشته‌های مودت و برادری بین چهار دولت دوست و همسایه و ثیقه تازه و ذیقیمتی است (صحیح است) و محققا به آرامش آسیای غربی و صلح جهان خدمت نمایانی خواهد کرد (صحیح است) کش. ر ایران این قدم برجسته را مانند یک سلسله پیشرفتهای بزرگ وبیشمار دیگر مدیون افکار بلند و دوراندیش پیشوای عظیم الشان خود می‌باشد (عموم نمایندگان صحیح است) محتاج به ذکر نیست و خود آقایان متوجه متوجه بوده‌اند که در سنوات اخیر عزم شاهانه اختلافات دیرین ما را با دول همسایه تدریجا برطرف نموده و توجه خاص همایونی همواره مصروف این بوده است که بین کشورهای آسیای غربی صلح و دوستی جانشین کدورتهای گذشته بگردد رفع اختلافات و کشمکشهای طولانی سرحدی با دولت ترکیه و عقد عهدنامه بیطرفی و عدم تعرض با دولت مزبور و دولت افغانستان و تسویه مسائل سرحدی و عقد معاهدات مختلفه با دولت عراق همه حاکی از علاقه خاطر ملوکانه بوجود مناسبات روشن و صمیمانه بین کشورهای همسایه و در واقع مراحل مختلفه همین سیاست دوستی و یگانگی بوده که اینک با عقد پیمان سعدآباد بر اساس محکمی استوار گردیده است (صحیح است) در این موقع باید بامنتهای شعف و خرسندی عرض کنم که نیات مقدس ملوکانه و مساعی که در این چند سال دولت شاهنشاهی برای اجرای آن بکار برده همواره در شکور دوست و برادر ما ترکیه و افغانستان و عراق انعکاس مطلوبی داشته و حسن توجه قائد بزرگ ترکیه و سلاطین معظم افغانستان و عراق و همفکری و همکاری دول مزبور حصول مقصود را تسهیل نموده است (صحیح است)
رئیس – نه تنها بنده مفتخرم بلکه تمام ایرانیان سربلندند از اینکه آنچه وسایل سعادت و ترقی ممکن بوده است با این مدت کمی در عصرهمایون پهلوی که امیدواریم سالیان دراز باقی و بقرار باشد در این کشور تدارک شده و باز هر روز آثار فرخی و بهروزی از هر حیث بهمم ملوکانه در ایران بروز و ظهور دارد. ولی همه تصدیق داریم که این پیمان سعدآباد از آن شاهکارهائی است که در میدان سیاست دنیا آنقدر و قیمت دارد که به چزی مقایسه نمی‌شود کرد (نمایندگان – صحیح است) با اینکه ملت ایران همیشه ساعی بوده است که با همسایگان حسن روابط خود را محفوظ بدارد ولی بعضی اختلافات قهرا پیش می آمده چنانچه میان همسایگان واین کشور از مدتی اختلافاتی حاصل بوده است که با همه کوششهای سابقین مسئله لاینحل و اسباب مشغولیت دولت فراهم میشده است. یکی از افکار عالیه و توجهات باهره ذات همایون شاهنشاهی از اول سلطنت خود مصروف بوده که این اختلافات را رفع و یگانگی و برادری بجای آن استوار فرمایند. و چون می‌بینیم مقاصد عالیه در مقابل عزم واراده شاهنشاهی همیشه سر تمکین پیش دارند بحمدالله همه اختلافات برداشته شده و یک چنین پیمانی که راستی سرمشق سیاست عاقلانه است جایگیر آن شده است (نمایندگان – صحیح است) این پیمان نه تنها این دول چهارگانه را که از قدیم در حقیقت اتصال و علاقه مخصوصی با یکدیگر داشتند امروز در عالم صلح طلبی و برادری و یکجهتی با صمیمیت به یکدیگر متصل نموده بلکه در عالم تمدن دنیا مورد توجه بوده و برای سعادت صلح عالم سرمشق حکیمانه است امیدواریم که این دول چهارگانه در سایه زمامداران عالیقدر خود همیشه با ترقی و تعالی قرین و دائما در برادری و یکجهتی یکدیگر ثابت و برای حفظ صلح و سلم دنیا سرمشق دیگران باشند (صحیح است)
- بقیه شور اول لایحه اصول محاکمات از ماده ۶۸۹
(۴- بقیه شور اول لایحه اصول محاکمات از ماده ۶۸۹)
رئیس – ماده ۶۸۹
باب دهم – در خسارت
فصل اول – در کلیات
ماده ۶۸۹ – هر کس می‌تواند قبل از تقدیم عرضحال به محاکم عدلیه حق خود را بوسیله اظهارنامه از طرف مطالبه نماید مشروط باینکه موعد مطالبه رسیده باشد و بطور کلی هر کس حق دارد اظهاراتیکه راجع بمعاملات و تعهدات خود را به اطراف دارد و بخواهد بوسیله رسمی بطرف بگوید در ضمن اظهارنامه بطرف ابلاغ نماید. اظهارنامه به توسط اداره ثبت اسناد یا دفتر محاکم ابلاغ می‌شود.
تبصره – اداره ثبت اسناد و دفاتر محاکم می‌توانند از ابلاغ اظهارنامه هائی که خارج از نزاکت باشد خودداری نمایند.
رئیس – ماده ۶۹۰
ماده ۶۹۰ – در صورتی که اظهار نامه مشعر به تسلیم وجه یامال یا سندی از طرف اظهارکننده باشد آن وجه یا مال یا سند باید در موقع تسلیم اظهارنامه به دفتر تحت نظر و حفاظت همان دفتر گذارده شود مگر اینکه طرفین در موقع تعهد محل دیگری را معین کرده باشند.
رئیس – ماده ۶۹۱
ماده ۶۹۱ – در مواردی که اقدام محکمه به موجب قانون مستلزم تادیه حقی است تادیه آن بعهده شخصی است که از محکمه آن اقدام را درخواست می‌نماید و اگر اقدام بر حسب درخواست طرفین یا به نظرمحکمه شده است هزینه آن بعهده طرفین است لیکن در موقع صدور حکم یا پس از آن بطوری که در مواد آتیه مذکور است از محکوم عدلیه قابل مطالبه خواهد بود.
رئیس – ماده ۶۹۲
ماده ۶۹۲ – مدعی حق دارد در ضمن عرض عرض حال یا در اثناء محاکمه جبران خسارتی که به سبب محاکمه یا به جهت تاخیر اداء دین یا انجام تعهد و یا تسلیم مدعی به او وارد شده و یا خواهد شد از طرف دعوی بخواهد و نیز مدعی علیه می‌تواند خساراتی که سبب محاکمه به او وارد شده است قبل از اعلان ختم محاکمه از مدعی مطالبه نمابد در این صورت محکمه ضمن حکم راجع باصل دعوی یا به موجب حکم علیحده محکوم علیه را به تادیه خسارات ملزم خواهد نمود مگر در صورتی که قرارداد خاصی راجع به خسارت بین طرفین منعقد شده باشد که در این صورت مطابق قرارداد رفتار خواهد شد.
رئیس – آقای اوحدی
اوحدی – چون آقای وزیر عدلیه خیلی علاقه مند هستند مواد قانوی اصول محاکمات حقوقی بطور وضوح و روشن بگذرد از این جهت خواستم بطور اختصار تذکر بدهم وضعیت امروزه کشور و وضعیت مماملات امروزه غیر از وضعیت سابق و معاملات سابق است خساراتی که متوجه طلب کننده می‌شود باین مختصری نیست که در این ماده به آن اسارت شده است که عبارت باشد از خسارت محاکمه یعنی هزینه محاکمه و حق الوکاله وکیل و خسارت تاخیر تادیه و متبادر از این ماده همین چند خسارت بیش نیست در حالتیکه یک خسارات مهمه هست که این ماده به آنها اشاره ندارد در مواد دیگر هم تصور نمی‌کنیم بطور وضوح یا کنایه اشاره شده باشد معاملاتی واقع می‌شود بین اشخاص که عدم پرداخت آن سر موعد معین یک خسارت فوق العاده و مهمی به طرف وارد می‌کند تاجر میزان معامله را که گرفته برای آن گرفته که مال التجاره او مثلا دراول شهریور تسلیم او شود که اگر در اول شهریور تسلیم او نشود و تاخیر بیفتد به یک ماه دیگر خسارات فوق العاده به او متوجه می‌شود این ماده اشاره باین قبیل خسارات ندارد یا اینکه کارخانه معیوبی را طرف مقابل می‌فروشد که صورت ظاهرش عیب ندارد ولی به محض اینکه کار گذاشت و یکماه از این مقدمه گذشت این کارخانه خراب می‌شود و باید یک کارخانه دیگری سرجای این کارخانه بگذارد بعلاوه انواع و اقسام خسارات دیگر که متوجه می‌شود که این خسارات که در قانون ذکر کرده به هیجوجه شامل آنها نمی‌شود. از این قبیل خسارات معاملاتی داخله و خارجه زیاد است که طرف مقابل برای تامین حق خودش متحمل یک خساراتی می‌شود این است که تذکر دادم که آقای وزیر عدلیه در صورتیکه صلاح میدانند در این ماده این قسمت را هم اضافه بفرمایند و یا اگر توضیحی دارند خودشان بفرمایند.
وزیر عدلیه – آقای اوحدی راجع به قانون اصول محاکمات حقوقی حق دارند که بگویند بایستی خیلی کمل و صریح باشد اما خیلی جلو می‌روند یعنی آنچه که توقع دارند و نگرانی که از بعضی مقررات قانونی مدنی دارند می‌خواهند اینجا حل شود جلسه پیش راجع باختلاف مالک و مستاجر یک پیشنهادی دادند که جایش در قانون مدنی بود تذکری که ایشان می‌دهند میدانم چیست در واقع این است که عدم النفع جزء خسارت حساب می‌شود یا نه این یک قضیه مهمی است که باید اساسا حل شود نکته مهمی هم هست ولی باز باید تذکر بدهم وتکرار کنم که جایش در قانون اصول محاکمات حقوقی نیست و بایستی در قوانین مدنی حل شود.
رئیس – ماده ۶۹۳ قرائت می‌شود.
ماده ۶۹۳ – خسارت از خسارت قابل مطالبه نیست.
رئیس – ماده ۶۹۴ قرائت می‌شود.
ماده ۶۹۴ – در صورتیکه هر یک از طرفین از جهتی محکوم له محکوم علیه باشند خسارت هر یک در مفابل خسارت طرف تهاتر خواهد شد و چنانچه خسارت یک طرف علاوه بر خسارت طرف دیگر باشد نسبت به همان قسمت علاوه حکم داده می‌شود.
رئیس – ماده ۶۹۵ قرائت می‌شود.
ماده ۶۹۵ – دعوائی که به صلح خاتمه یافته باشد حکم به خسارت نسبت به آن دعوی داده نمی‌شود مگر اینکه درضمن صلح قراری نسبت به خسارت داده شده باشد.
رئیس – ماده ۶۹۶ قرائت می‌شود.
ماده ۶۹۶ – در مواردی که مقدار هزینه در قانون یا تعرفه رسمی معین نشده است مقدار خسارت را محکمه به نظر خود به وسیله خبره معین می‌نماید.
رئیس – ماده ۶۹۷ قرائت می‌شود.
فصل دوم –در خسارت محاکمه
ماده ۶۹۷ – خسارت محاکمه عبارت است از هزینه محاکمه و حق الوکاله و هزینه‌های محاکمه که مستقیما مربوط به محاکمه بوده و برای اثبات دعوی یا دفاع لازم بوده از قبیل حق الزحمه خبره و هزینه تحقیقات محلی و غیره.
رئیس – ماده ۶۹۸ قرائت می‌شود.
ماده ۶۹۸ – هزینه‌های که برای اثبات دعوی یا دفاع ضرورت نداشته است به عنوان خسارت نمی‌توان مطالبه نمود.
– موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه
(۵ – موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه)
رئیس – اگر تصویب میفرمائید جلسه را ختم کنیم.
جلسه آینده روز یکشنبه ۱۹ تیر سه ساعت قبل از ظهر دستور لوایح موجوده.
(مجلس یک ربع قبل از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی – حسن اسفندیاری