مذاکرات مجلس شورای ملی ۸ اردیبهشت ۱۳۳۶ نشست ۸۳
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیونها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۵
سال دوازدهم
شماره مسلسل
دوره نوزدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
جلسه
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز ۸ اردیبهشت ۱۳۳۶ نشست ۸۳
فهرست مطالب:
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۹
جلسه: ۸۳
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه هشتم اردیبهشت‌ماه ۱۳۳۶
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- طرح و تصویب یک فوریت و اصل گزارش کمیسیون فرهنگ راجع به اعاده خدمت سه نفر از استادان بازنشسته
۳- طرح گزارش کمیسیون فرهنگ راجع به اعزام محصلین به خارجه
۴- شور اول گزارش کمیسیون فرهنگ مربوط به استفاده از خدمت استادان و دانشیاران و دبیران در وزارتخانهها
۵- تصویب یک فوریت و مذاکره در گزارش کمیسیون فرهنگ مربوط به اعزام محصلین به خارجه
۶- تقدیم لایحه سازمان نقشه‌برداری کشور و استرداد لایحه سابق به وسیله آقای وزیر صنایع و معادن
۷- مذاکره در گزارش کمیسیون فرهنگ راجع به اعزام محصلین به خارجه
۸- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه هشتم اردیبهشت ماه ۱۳۳۶
مجلس یک ساعت و پنجاه دقیقه پیش از ظهر بریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید
۱- تصویب صورت مجلس
رئیس ـ صورت غائبین جلسه قبل قرائت میشود (بشرح زیر قرائت شد)
غائبین با اجازه ـ آقایان: دکتر عدل. کدیور. صفاری. قرشی. یارافشار. مهندس جفرودی. محمودی. ذوالفقاری. بزرگ ابراهیمی. کاظم شیبانی. تربتی. صارمی. اکبر. نصیری. اورنگ. دکتر شاهکار. مهندس بهبودی. صراف زاده. ثقه الاسلامی. صادق بوشهری. ساگینیان. دکتر امیر اصلان افشار. دکتر آهی. ابتهاج. مسعودی. اخوان.
غائبین بی اجازه ـ آقایان: خرازی. مهندس ظفر. دکتر فریدون افشار. اقبال.
دیر آمدگان و زود رفتگان با اجازه ـ آقایان: دکتر حسن افشار. سلطان مراد بختیار. عاملی. دکتر جهانشاهی. معین زاده. دکتر هدایتی. باقر بوشهری. اسفندیاری. دهقان.
رئیس ـ نظری نسبت بصورت مجلس نیست؟ آقای رامبد.
رامبد ـ نسبت بصورت مجلس مطلبی هست اجازه میفرمائید.
رئیس ـ اگر اصلاحی هست بدهید.
رامبد ـ بله اصلاحی است.
رئیس ـ بدهید بتند نویسی دیگر نظری نیست (اظهاری نشد) صورت مجلس جلسه قبل تصویب شد
۲- طرح و تصویب یک فوریت و اصل گزارش کمیسیون فرهنگ راجع باعاده خدمت سه نفر از استادان بازنشسته
رئیس ـ گزارشی است از کمیسیون فرهنگ رسیده راجع باستادان بازنشسته قرائت میشود
(بشرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون فرهنگ بمجلس شورای ملی.
کمیسیون فرهنگ در جلسه ۲۴ بهمن ماده ۳۵ با حضور آقای وزیر فرهنگ لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به اجازه اعاده بخدمت سه نفر استادان بازنشسته دانشگاه تهران را مورد شور و رسیدگی قرار داده و عین لایحه را تصویب و اینک گزارش آنرا تقدیم می‌دارد.
ماده اول ـ اعاده مجدد بخدمت رسمی آقای محمد حسین فاضل تونی ـ آقای عبدالعظیم قریب گرگانی ـ آقای حاج سید محمد کاظم عصار استادان بازنشسته دانشگاه را رعایت تبصره ۲۰ قانون بودجه سال ۳۴ کل کشور بموجب تبصره ۱۷ قانون بودجه ۱۳۳۵ کل کشور که اصلاح شده مجاز خواهد بود.
ماده دوم ـ مدت خدمت غیر رسمی دولتی استادانی که بخدت رسمی پذیرفته و استاد شناخته شده‌اند بشرط پرداخت کسور بازنشستگی بمأخذ حقوق دریافتی گذشت جز خدمت رسمی آنان محسوب خواهد شد.
ماده سوم ـ دارندگان رتبه پزشک یکمی که در مدارس علیه کشاورزی و دامپزشکی قبل از انتقال بدانشگاه سابقه تدریس داشته‌اند و بعداُ طبق مقررات دانشگاه بسمت دانشیار انتخاب شده‌اند سابقه مذکور در تعیین پایه دانشیاری آنان مؤثر و بر طبق ماده ۱۲ قانون آموزش اجباری پایه دانشیاری آنها احتساب و اصلاح خواهد شد.
ماده چهار م ـ دانشگاه می‌تواند بکسانی که لااقل ده سال سابقه تدریس در دانشگاه دارند و دارای تألیفاتی نیز هستند و در تاریخ تصویب این قانون بعنوان و سمت معلم دانشگاه مشغول تدریس باشند بشرط آنکه صلاحیت تدریس آنها در شورای دانشکده و دانشگاه بتصویب رسیده باشد رتبه استادی اعطاء نماید تعیین رتبه و تشخیص پایه این اشخاص از روی سنواتی که در دانشگاه تدریس کرده‌اند مطابق ماده ۱۲ قانون آموزش اجباری خواهد شد.
مخبر کمیسیون فرهنگ ـ دکتر بینا.
گزارش از کمیسیون امور استخدامی بمجلس شورای ملی.
کمیسیون امور استخدام در جلسات متعدد لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع باجازه اعاده بخدمت سه نفر از استادان بازنشسته دانشگاه تهران را مطرح و با توضیحات آقای وزیر فرهنگ و توجه بصورت ارسالی آن وزارت خانه گزارش کمیسیون فرهنگ را تأیید و اینک گزارش آنرا تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون امور استخدام ـ دکتر جهانشاهی
گزارش از کمیسیون بودجه بمجلس شورای ملی
کمیسیون در جلسه اول اسفند ماه ۱۳۳۵ با حضور نماینده دولت لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع باجازه اعاده بخدمت سه نفر از استادان بازنشسته دانشگاه تهران را مطرح و از نظر مالی آنرا تصویب و اینک گزارش آنرا تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون بودجه ـ محمد علی مسعودی.
رئیس ـ این لایحه از مجلس سنا به مجلس شورای ملی آمده در آنجا با یک فوریت طرح شده و در اینجا اول باید تکلیف فوریتش مطابق آئین نامه مشترکی که داریم معلوم شود مخالفی نیست راجع به فوریت؟ (اظهاری نشد) پس رأی می‌گریم برای یک فوریت آقایان توجه بفرمائید رأی گرفته میشود که این لایه با یک فوریت مطرح شود. آقایانی که با فوریت آن موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد بنابراین یک شوری خواهد بود کلیات مطرح است در ورقه مخالف و موافق کسی مخالف اسم ننوشته فقط آقای دولت آبادی بعنوان موافق اسم نوشته‌اند بنابراین رأی می‌گیریم بورود در مواد آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده اول قرائت میشود.
(بشرح زیر قرائت شد)
ماده اول ـ اعاده مجدد بخدمت رسمی آقایان ممد حسین فاضل تونی ـ آقای عبدالعظیم قریب گرگانی ـ آقای حاج سید محمد کاظم عصار استادان بازنشسته دانشگاه با رعایت تبصره ۲۰ قانون بودجه سال ۳۴ کل کشور که بموجب تبصره ۱۷ قانون بودجه ۱۳۳۵ کل کشور اصلاح شده مجاز خواهد بود.
رئیس ـ کسی اجازه صحبت در ماده الو نخواسته رأی گرفته میشود بماده اول آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده دوم قرائت میشود
(بشرح زیر قرائت شد)
ماده دوم ـ مدت خدمت غیر رسمی دولتی استادانی که بخدمت رسمی پذیرفته و استاد شناخته شده‌اند بشرط پرداخت کسور بازنشستگی بمأخذ حقوق دریافتی گذشته جزء خدمت رسمی آنان محسوب خواهد شد.
رئیس ـ کسی اجازه صحبت نخواسته رأی گرفته میشود بماده دوم آقایان موافقین قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده سوم قرائت میشود
(بشرح زیر قرائت شد)
ماده سوم ـ دارندگان رتبه پزشک یکمی که در مدارس عالی کشاورزی و دامپزشکی قبل از انتقال بدانشگاه سابقه تدریس داشته‌اند و بعداُ طبق۴ مقررات دانشگاه بسمت دانشیار انتخاب شده ـ اند سابقه مذکور در تعیین پایه دانشیاری آنان مؤثر و بر طبق ماده ۱۲ قانون آموزش اجباری پایه دانشیاری آنها احتساب و اصلاح خواهد شد.
رئیس ـ مخالفی نیست ؟(اظهاری نشد) رأی گرفته میشود بماده سوم آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده چهارم قرائت میشود
(بشرح زیر قرائت شد)
ماده چهارم ـ دانشگاه می‌تواند بکسانی که لااقل دهسال سابقه تدریس در دانشگاه دارند و دارای تألیفاتی نیز هستند و در تاریخ تصویب این قانون بعنوان و سمت معلم دانشگاه مشغول تدریس باشند بشرط آنکه صلاحیت تدریس آنها در شورای دانشکده و دانشگاه بتصویب رسیده باشد رتبه استادی اعطاء نماید تعیین رشته و تعیین پایه این اشخاص از روی سوابقی که در دانشگاه تدریس کرده‌اند مطابق ماده ۱۲ قانون آموزش اجباری خواهد شد.
رئیس ـ در این ماده هم مخالفی نیست فقط یک پیشنهادی رسیده که قرائت میشود
(بشرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم اصلاح زیر در ماده چهارم مربوط باجازه اعاده خدمت سه نفر از استادان بازنشسته بعمل آید.
ماده ۴- دانشگاه می‌تواند بکسانی که حداقل هشت سال سابقه تدریس در دانشگاه یا مدارس عالیه دیگر دارند … الی آخر.
مهندس جفرودی
رئیس ـ آقای مهندس جفرودی.
مهندس جفرودی ـ در ماده چهارم عبارت این است ‹‹ دانشگاه می‌تواند به کسانی که لااقل دهسال سابقه تدریس در دانشگاه دارند و دارای تألیفاتی نیز هستند ›› عده‌ای هستند از کسانی که مشمول این لایحه نمی‌شوند ولی لااقل هشت سال در هنر سرای عالی که در اختیار وزارت فرهنگ و از مدارس تابعه وزارت فرهنگ است و یک دانشکده‌ای است یعنی بعد از ششم متوسطه که دارای سه سال دوره عالی است هشت سال سابقه تدریس دارند و اینها مشمول این لایحه نمی‌شوند و در دانشگاه هستند و در حال حاضر در خدمت دانشگاه هستند از لحاظ بقیه مقررات مشمول ماده چهارم می‌شوند ولی سابقه تدریس آنها در این هنر سرای عالی که یک مدرسه عالی است منظور نمی‌شود بنظر بنده این ظلم است. عرض کردم این آقایان فعلا در خدمت دانشگاه هستند و از سایر جهات مشمول این لایحه می‌شوند ولی سابقه تدریس آنها در هنر سرای عالی که در حکم یک دانشکده است منظور نمی‌شود و چون این یک تبعیض بود بنده این پیشنهاد اصلاحی را دادم.
رئیس ـ آقای وزیر فرهنگ.
وزیر فرهنگ (دکتر مهران) ـ این ماده برای استادانی که در دانشگاه تهران مشغول تدریس هستند و سابقه تدریس در دانشگاه تهران دارند تنظیم شده و نظر جناب آقا مهندس جفرودی را ممکن است بعدها تأمین کنیم برای اینکه یک لایحه‌ای در دست تهیه است مربوط بمدارس فنی هنر سرای عالی هم جزء مدارس فنی است و امیدواریم در آن لایحه جدید ما نظریات ایشان را تأمین کنیم.
رئیس ـ آقا مهندس جفرودی مسترد می‌دارید؟
مهندس جفرودی ـ خیر اینها فعلا هم در دانشگاه هستند.
رئیس ـ آقای عمیدی نوری
عمیدی نوری ـ بنده معتقد هستم همینطور که مجلس شورای ملی باین لایحه یک توجه خاصی کرده و فوریتش را تصویب کرد نظر مجلس اینست که بهمین کیفیت از نظر احترام دانشگاه و تأمین حیثیت فرهنگی دانشگاه این لایحه زودتر بگذرد جناب آقای مهندس جفرودی هم موافقت بفرمایند با این نظری که جناب آقای وزیر فرهنگ دادند که برای اینگونه امور بعداُ فکری بکنیم این پیشنهاد را بگذراند بماند برای بعد برای اینکه اگر اینطور نشود و این پیشنهاد تصویب بشود دو مرتبه این لایحه جناب آقای مهندس جفرودی باید برگردد به سنا و دو مرتبه برگردد بیاید اینجا و این با رأی قبلی که بفوریتش رأی داده یکقدری منافی است خصوصاُ اینکه از نظر اصل لایحه هم همانطوری که اینجا ملاحظه میفرمائید ذکر شده که دارای سابقه تدریس در دانشگاه باشند ما اگر بگوئیم مدارس دیگری مثل هنر سرای عالی و آنها را هم بیاوریم بعد از آن توضیح خاص و احترام مخصوصی که ما برای دانشگاه قائل شدیم و این را منزه کردیم ممکن است امور دیگری هم رخنه بکند این است که بنده معتقدم همانطوری که جناب آقای وزیر فرهنگ فرمودند بماند برای بعد و بنده تمنی می‌کنم از آقای وزیر فرهنگ که زودتر این لایحه را بیاورند که تکلیف اینگونه کارها معین بشود و خود آقای مهندس جفرودی هم موافقت می‌کنند که این پیشنهاد بماند برای بعد (احسنت)
رئیس ـ آقای مهندس جفرودی.
مهندس جفرودی ـ چون جناب آقای وزیر فرهنگ وعده کرده‌اند و ایشان را مرد خوش قولی میدانم پس می‌گیرم (احسنت)
رئیس ـ رأی گرفته میشود بماده ۴ آقایان موافقین قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. کلیات آخر مطرح است مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) رأی گرفته میشود بمجموع لایحه ۴ ماده آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد بدولت ابلاغ میشود.
۳- طرح گزارش کمیسیون فرهنگ راجع باعزام محصلین بخارجه
رئیس ـ یک گزارش دیگری است از کمیسیون فرهنگ راجع باعزام محصلین بخارجه قرائت میشود
(بشرح زیر قرائت شد)
گزارش کمیسیون فرهنگ بمجلس شورای ملی.
کمیسیون فرهنگ در جلسه ۲۰ اسفند ماه ۱۳۳۵ لایحه شماره ۴۳۹۳۹ دولت راجع به دانشجویان ایرانی در خارجه را با حضور آقای وزیر فرهنگ مطرح و مورد رسیدگی قرار داده و با اصلاحاتی تصویب نمود اینک گزارش آن را بمجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
ماده ۱- از تاریخ تصویب این قانون اعزام محصل بخارجه با کمک مالی دولت از طریق مسابقه خواهد بود مخارج تحصیل و اعاشه این محصلین از اعتبار مصوب بودجه وزارت فرهنگ پرداخت میشود یان محصلین باید دارای گواهینامه دوره کامل متوسطه بوده و زبان کشوری را که در آن تحصیل خواهند نمود بقدر کافی بدانند و بعلاوه نباید سن آنان از ۲۲ سال متجاوز باشد. در تعیین عده و رشته‌های تحصیلی باحتیاجات کشور باید توجه گردد و تحصیلات پزشکی و رشته‌های مختلف فنی و کشاورزی و علوم و تعلیم و تربیت مقدم قرار داده شود.
تبصره ـ در هر سال دانشجوی رتبه اول هر دانشکده در مرکز و شهرستانها و دانشجوی رتبه اول دانشسرای عالی و هنر سرای عالی بدون مسابقه و رعایت شرایطی سنی به هزینه دولت بخارجه اعزام می‌شوند عده این دانشجویان از هر دانشکده یکنفر و از هر یک از دانشسرای عالی و هنر سرای عالی یک نفر خواهد بود در دانشسرای عالی و هنر سرای عالی و دانشکده هائی که رشته‌های تحصیلی متعدد دارند انتخاب یکنفر از مابین فارغ التحصیلان رتبه اول رشته‌های مختلف با تصویب شورای دانشگاه خواهد بود.
ماده ۲- بمحصلینی که در تاریخ تصویب این قانون در خارجه بتحصیل اشتغال داشته و بآنان کمکی بعنوان تفاوت قیمتهای ارز تحصیلی میشده از این پس تا خاتمه تحصیلات کمک هزینه تحصیلی پرداخت خواهد شد مقدار کمک هزینه و مقدار ارزی که بقیمت فروش بانک ملی از طرف اولیاء آنان حواله میشود و همچنین شرایط مدت و چگونگی استفاده از کمک هزینه طبق مقررات مصوب هیئت وزیران تعیین میشود
ولی بتدریج که این محصلین مراجعت و یا ترک تحصیل می‌نمایند اعتبارات مربوط بکمک هزینه آنها بمصرف اعزام محصلین طبق ماده یک خواهد رسید.
ماده ۳- بمحصلینی که بخواهند بهزینه شخصی خودشان و بدون کمک سال دولت برای تحصیل بخارج بروند در صورتی که گواهی ثبت نام از یکی از مدارس رسمی خارجه که مورد تأیید وزارت فرهنگ باشد ارائه دهند از طرف وزارت فرهنگ گذرنامه تحصیلی داده میشود این قبیل محصلین در تمام مدتی که منظماُ بتحصیل اشتغال دارند با اجازه وزارت فرهنگ از ارز بنرخ فروش بانک ملی بمیزانی که هیأت وزیران تعیین می‌نماید استفاده خواهند نمود.
ماده ۴- بمحصلینی که در اسفند ۱۳۳۵ در خارجه مشمول تحصیل بوده‌اند در صورتی که دارای گذرنامه داده میشود و بآن عده که در یکی از رشته‌های مندرج در ماده یک بتحصیل مشغول باشند بشرط وجود اعتبار بمیزان مقرر در ماده ۲ کمک هزینه تحصیلی پرداخت میشود.
ماده ۵- وزارت فرهنگ مجاز است همه ساله تا میزان بیست در صد از عده‌ای را که طبق ماده یک اعزام می‌دارد از محصلین مشمول مواد ۲ و۳ و۴ انتخاب نماید این محصلین بر طبق مقررات خاصی که بتصویب هیئت وزیران می‌رسد از میان بهترین محصلین ایرانی مقیم خارجه که از حیث اخلاق و تحصیلات صاحبت امتیازی بر جسته‌ای باشند انتخاب خواهند شد و در صورت تساوی شرایط کسانی که سابقه تحصیلی منظم بیشتر در خارجه دارند و بضاعت اولیاء آنها کمتر است مقدم می‌باشد.
ماده ۶- صدور روا دید اقامت محصلین قیم خارجه موکول بداشتن حسن اخلاق و تحصیل منظم می‌باشد وزارت فرهنگ می‌تواند از اولیاء‌محصلین در موقع اعزام آنان تضمین بانک در حدود هزینه و وسائل مراجعت اخذ کند تا اگر از جهات اخلاقی و تحصیلی موجبات رضا مندی فراهم نکنند با استفاده از این اعتبار آنها را بایران عودت دهند.
ماده ۷- وزارت فرهنگ مکلف است تشکیلات ادارات سرپرستی را بنحوی ترتیب دهد که سرپرستیها بتوانند مراقبت و نظارت کامل در اخلاق و پیشرفت تحصیلات و چگونگی زندگی محصلین در خارجه بنایند اعتباراتی که برای این منظور لازم است در بودجه وزارت فرهنگ پیش بینی خواهد گردید.
ماده ۸- آئین نامه و مقررات اجرای این قانون بتصویب هیئت وزیران خواهد رسید.
ماده ۹- قانون اعزام فارغ التحصیلان رتبه اول دانشکده‌ها و هنر سرای عالی بخارجه مصوب دیماه ۱۳۳۳ و تبصره ۳ ماده ۱۳ قانون ترمیم حقوق فرهنگیان مصوب آذر ماه ۱۳۳۳ و کلیه قوانینی که با مفاد این قانون مغایرت دارد از تاریخ تصویب این قانون لغو می‌گردد.
مخبر کمیسیون فرهنگ دکتر بینا
رئیس ـ شورای اول این لایحه مطرح است کسی در کلیات اجازه نخواسته آقای وزیر فرهنگ بیانی دارند.
وزیر فرهنگ ـ بنظر بنده این یکی از لوایحی بسیار مفیدی است که تقدیم مجلس شورای ملی شده (صحیح است) زیرا که بوضع تحصیلات و ترتیب کار محصلینی که بخارجه میروند یکی نظم کامل می‌دهند و یقین دارم که مورد کمال علاقه آقایان نمایندگان است ولی چون سال تحصیلی نزدیک است و عده‌ای از محصلین هم الان می‌خواهند بروند بخارج باید مقدمات کار خودشان را فراهم بیاورند بانتظار تصویب این لایحه هستند و بعلاوه هم در تنظیم لایه و هم در بحث و مذاکراتی که در کمیسیون فرهنگ شده است دقت زیادی در این لایحه بعمل آمده است بنده خواستم استدعا کنم که این لایحه را یک شوری تصویب بفرمائید (صحیح است) که زودتر بتوانیم اجرا کنیم و برای اول سال تحصیلی آینده این آماده اجرای باشد (صحیح است)
رئیس ـ روزی که این لایحه را دولت تقدیم مجلس کرد این تقاضا را نکرد و بکمیسیون رفت حالا باید پانزده نفر از نمایندگان این تقاضا را بکنند چون دولت همان وهله اول که تقدیم می‌کند لایحه را حق دارد تقاضا ی فوریت کند لایحه دیگری است مربوط بفرهنگ مطرح می‌کنیم تا تقاضای فوریت حاضر شود.
۴- شور اول گزارش کمیسیون فرهنگ مربوط باستفاده از خدمت استادان و دانش یاران و دبیران در وزارت خانه‌ها
رئیس ـ گزارش کمیسیون فرهنگ راجع باستفاده معلمین در وزارتخانه مطرح است قرائت میشود:
(بشرح ذیل خوانده شد)
گزارش از کمیسیون فرهنگ بمجلس شورای ملی.
کمیسیون فرهنگ در جلسات متعدد با حضور آقای وزیر و معاون وزارت فرهنگ لایحه شماره ۲۲۲۴۸ دولت راجع باستفاده از خدمت استادان و دانشیاران و دبیران در وزارتخانهها و مؤسسات دولتی را طرح و مورد مطالعه قرار داده و در نتیجه با اصلاحاتی بشرح زیر تصویب نود اینک گزارش آنرا بمجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
ماده ۱- مادام که وزارتخانهها و مؤسسات دولتی برای خدمت تدریس در آموزشگاههای اختصاصی خود احتیاج بخدمت استادان و دانشیاران یا دبیران دارند می‌توانند در مورد استادان و دانشیاران با موافقت دانشگاه و در مورد دبیران با موافقت وزارت فرهنگ ساعات اضافی تدریس (به نحوی که منافات با وظایف آنان در دانشکده و یا دبیرستان مربوط نداشته باشد) برای آنان تعیین نمایند مأخذ پرداخت حق التدریس در آموزشگاههای عالی حداکثر ساعتی ۱۵۰ ریال و در سایر آموزشگاهها حداکثر در دوره دوم متوسطه ساعتی ۱۰۰ ریال و در دوره اول متوسطه ساعتی ۷۰ ریال خواهد بود.
تبصره ـ پرداخت حق التدریس استادان و دانشیاران از اول فروردین ۳۵ تا تاریخ تصویب این قانون در آموزشگاهها اختصاصی وزارت خانه‌ها بمیزانی که تعهد شده در صورت انجام وظیفه و بشرطی که از میزان مقرر در این قانون تجاوز ننماید بلامانع می‌باشد.
ماده ۲- هر گاه وزارتخانهها یا مؤسسات دولتی برای انجام خدمات فنی و تخصصی بغیر از تدریس احتیاج بمتخصص داشته باشند که تأمین آن از بین کارمندان دولتی ممکن نباشد و استخدام چنین متخصصی هم مقدور نگردد و انحصار استفاده از وجود یکی از استادان یا دانشیاران محسوس شود وزارت خانه یا مؤسسه مربوط مراتب را بهیئت وزیران گزارش می‌دهد و در صورتی که هیئت وزیران لزوم استفاده از خدمت را بهیئت وزیران لزوم استفاده از خدمت استادان یا دانشیار را تأیید نمود وزارتخانه یا مؤسسه مربوط می‌تواند بدانشگاه رجوع نماید دانشگاه با تصویب شورای دانشکده و شورای دانشگاه متخصص ذیصلاحیت را از میان استادان و دانشیاران انتخاب و بوزارت خانه یا مؤسسه مربوطه معرفی می‌کند که از ساعات آزاد او بنحوی که منافات با وظایف او در دانشکده نداشته باشد استفاده نمایند.
تبصره ـ استادان و دانشیارانی که در یکی از وزارت خانه‌ها یا مؤسسات دولتی بیش از هفت سال بخدمت ثانوی مشغول بوده‌اند و در موقع تصویب این قانون نیز مشغول خدمت می‌باشند در صورت احتیاج آن وزارت خانه یا موسسه از تشریفات مندرج در ماده ۲ معاف خواند بود و می‌توانند با استفاده از مزایای مندرج در این قانون بخدت ادامه دهند.
تبصره ۲- به استاد و دانشیاری که بترتیب فوق بخدمت ثانوی در وزارت خانه یا مؤسسه دولتی مشغول میشود بر حسبت میزان کار و ساعات خدمت ثانوی حداکثر معادل مجموع حقوق و کمک رتبه بشرط آنکه از ده هزار ریال تجاوز ننماید بعنوان حق الزحمه خدمت اضافی پرداخت میشود و پرداخت این حق الزحمه بهر یک از استادان و دانشیاران فقط در یک وزارت خانه یا مؤسسه دولتی مجاز خواهد بود.
تبصره ۳- استادان و دانشیاران علاوه بر حقوق و مزایای قانونی مربوط بخدمت اصولی خود فقط می‌توانند از یکی از مواد این ماده و ماده قبل استفاده نمایند و نمی‌توانند از وزارتخانهها یا مؤسسات دولتی بهیچ عنوان دیگر حقوق یا حق الزحمه یا فوق العاده دیگری دریافت نمایند.
مخبر کمیسیون فرهنگ ـ دکتر بینا.
گزارش از کمیسیون امور استخدام مجلس شورای ملی.
کمیسیون امور استخدام در جلسه ۱۲ اسفند ماه ۱۳۳۵ با حضور آقای وزیر فرهنگ لایحه مربوط باستفاده از خدمت استادان و دانشیاران و دبیران در وزارتخانهها و مؤسسات دولتی را رسیدگی و با توضیحاتی که از طرف آقای وزیر فرهنگ داده شد خبر کمیسیون فرهنگ را تأیید و اینک گزارش آنرا بمجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون استخدام ـ دکتر جهانشاهی.
رئیس ـ کلیات مطرح است کسی اجازه صحبت نخواسته است رأی گرفته میشود بورود در مواد آقایان موافقین قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده اول قرائت میشود.
ماده ۱- مادام که وزارت خانه‌ها و مؤسسات دولتی برای خدمت تدریس در آموزشگاهها اختصاص خود احتیاج بخدمت استادان و دانشیاران یا دبیران دارند می‌توانند در مورد استادان و دانشیاران با موافقت دانشگاه و در مورد دبیران با موافقت وزارت فرهنگ ساعات اضافی تدریس (بنحوی که منافات با وظایف آنان در دانشکده و یا دبیرستان مربوطه نداشته باشد) برای آنان تعیین نماینده مأخذ پرداخت حق التدریس در آموزشگاههای عالی حداکثر ساعتی ۱۵۰ ریال و سایر آموزشگاهها حداکثر در دوره متوسطه ساعتی ۱۰۰ ریال و در دوره اول متوسطه ساعتی ۷۰ ریال خواهد بود.
تبصره ـ پرداخت حق التدریس استادان و دانشیاران از اول فروردین ۳۵ تا تاریخ تصویب این قانون در آموزشگاههای اختصاصی وزارت خانه‌ها بمیزانی که تعهد شده و در صورت انجام وظیفه و بشرطی که از میزان مقرر در این قانون تجاوز ننماید بلامانع می‌باشد.
رئیس ـ شور اول است رأی ندارد پیشنهادی هم ندارد ماده دوم مطرح است قرائت میشود
(بشرح زیر قرائت شد)
ماده ۲- هر گاه وزارت خانه‌ها یا مؤسسات دولتی برای انجام خدمات فنی و تخصصی بغیر از تدریس احتیاج بمتخصص
داشته باشند که تأمین آن از بین کارمندان دولتی ممکن نباشد و استخدام چنین متخصصی هم مقدور نگردد انحصار استفاده از وجود یکی است استادان یا دانیشیاران محسوس شود وزارت خانه یا مؤسسه مربوط مراتب را به هیئت وزیران گزارش می‌دهد و در صورتی که هیئت وزیران لزوم استفاده از خدمت استاد یا دانشیار را تأیید نمود وزارت خانه یا مؤسسه مربوط می‌تواند بدانشگاه رجوع نماید دانشگاه با تصویب شورای دانشکده و شورای دانشگاه متخصص ذیصلاحیت را از میان استادان و دانشیاران انتخاب و بوزارت خانه یا مؤسسه مربوط معرفی می‌کند که از ساعات آزاد او بنحوی که منافات یا وظایف او در دانشکده نداشته باشد استفاده نمایند.
تبصره ۱- استادان و دانشیارانی که در یکی از وزارتخانهها یا مؤسسات دولتی بیش از هفت سال بخدمت ثانوی مشغول بوده‌اند و در موقع تصویب این قانون نیز مشغول خدمت می‌باشند در صورت احتیاج آن وزارت خانه یا مؤسسه از تشریفات مندرج در ماده ۲ معاف خواهند بود و می‌توانند با استفاده از مزایای مندرج در این قانون بخدمت ادامه دهند.
تبصره ۲- به استاد و دانشیاری که بترتیب فوق بخدمت ثانوی در وزاتخانه با مؤسسه دولتی مشغول میشود بر حسبت میزان کار و ساعات خدمت ثانوی حداکثر معادل مجموع حقوق و کمک رتبه بشرط آنکه از ده هزار ریال تجاوز ننماید بعنوان حق الزحمه خدمت اضافی بر پرداخت میشود و پرداخت این حق الزحمه بهر یک از استادان و دانشیاران فقط در یک وزارت خانه یا مؤسسه دولتی مجاز خواهد بود.
تبصره ۳- استادان و دانشیاران علاوه بر حقوق و مزایای قانونی مربوط بخدمت اصلی د فقط می‌توانند از یکی از مواد این ماده و ماده قبل استفاده نمایند و نمی‌توانند از وزارت خانه‌ها یا مؤسسات دولتی بهیچ عنوان دیگر حقوق یا حق الزحمه یا فوق العاده دیگری دریافت نمایند.
رئیس ـ مخالفی با ماده دوم نیست؟ (اظهاری نشد) بنابراین برای شور دوم به کمیسیون فرهنگ فرستاده میشود.
۵- تصویب یک فوریت و مذاکره در گزارش کمیسیون فرهنگ مربوط باعزام محصلین بخارجه
رئیس ـ پانزده نفر از آقایان تقاضا کردند که گزارش کمیسیون فرهنگ راجع باعزام محصلین بخارجه با فوریت باشد پیشنهاد قرائت میشود
(بشرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
تقاضا می‌کنیم لایحه فرهنگی دولت با یک فوریت مطرح شود.
عمیدی نوری ـ کدام لایحه فرهنگی.
رئیس ـ پیشنهاد دیگر هم رسیده قرائت میشود.
(بشرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد مینمائیم لایحه اعزام محصلین یک فوری شود.
عمیدی نوری. مشایخی. مجید ابراهیمی. کشکولی. بهبودی. استخر. دشتی. دکتر هدایتی. دهقان. دکتر پیر نیا. سالار بهزادی. مرآت اسفندیاری. آقایان. افخمی .. حکیمی. مهندس جفرودی. یکعده دیگر.
رئیس ـ آقای عمیدی نوری.
عمیدی نوری ـ این لایحه همان طوری که جناب آقای وزیر فرهنگ فرمودند یکی از لوایحی است که بسیار مفید است و نسبت به بلاتکلیفی بسیار از محصلین ما که رفتن بخارج تا حدی برایشان محدود بود و نظریه نبودن مدارسی که احتیاج تحصیلی آنها رفع بشود اغلب بیکار بودند خاتمه می‌دهد و علت اینکه تقاضای فوریت شد تصور می‌کنم این است که اینجا که گذشت از مجلس سنا هم باید بگذرد تصور می‌کنم اگر خیلی زود هم بگذرد در حال یک فوری تا خرداد زودتر نخواهد بود در حالیکه آقایان محصلین ما باید بروند خارج در صورتی که اگر این لایحه دو شوری بشود ممکن است اینکار عقب بیفتد و از مرداد و شهریور بگذرد این است که مورد استفاده محصلین واقع نمی‌شود و یکسال از کارشان عقب می‌مانند و چون از روح این لایحه همه آقایان نمایندگان موافق هستند این بود که عده‌ای از آقایان نمایندگان محترم نظرشان این بود یعنی تأیید کردند نظر وزیر فرهنگ را که یک فوری و یک شوری تلقی شود (صحیح است)
رئیس ـ آقای صارمی مخالفید (صارمی ـ عرضی ندارم)ـ رأی گرفته میشود بفوریت این لایحه آقایان موافقین قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد. کلیات مطرح است آقای خلعتبری مخالفید (خلعتبری ـ بله) بفرمائید.
ارسلان خلعتبری ـ بنده از فرصت می‌خواهم استفاده کنم و در این موقع که این لایحه مطرح است بنفع اولیای اطفال و محصلین سه تذکر را بعرض آقایان نمایندگان محترم و باطلاع جناب آقا وزیر فرهنگ برسانم مسأله اول اینست که باید تصدیق کرد در این چند سال حقیقتاُ مردم ایران با یک عقیده و ایمانی با اینکه اغلب اولیای اطفال استطاعت مالی نداشته‌اند معذالک خانه خودشان را فروخته‌اند دارائی خودشان را گرو گذاشته‌اند و یک عده‌ای را بخارج فرستاده‌اند و یک عده‌ای هم هستند از مردم که می‌خواهند حتی با فروش خانه یا قرض بچه‌های خودشان را بخارج بفرستند ولی بنده تذکری که می‌خواهم بدهم این است که حالا که این روح و این فکر پیدا شده است بنظر بنده باید سعی کرد که جلو این کار گرفته نشود یعنی اگر یک مقرراتی هست که اشخاص را منع می‌کند این مقررات از بین برداشته شود چند روز قبل یک کسی به بنده مراجعه کرد و گفت پسرم را می‌خواهم بفرستم به آلمان ولی مقدور نیست برای اینکه آن شرایطی که می‌خواهند برای فرستادن که تصدیق مدرسه آنجا باشد و آن مقررات فعلی را انجام بدهند این مانع است منهم وسیله دارم و می‌خواهم پسرم را بفرستم آنجا یکسال بماند زبان یاد بگیرد و بعد هم تحصیلات کشاورزی بکند گفتم خوب که باید کرد؟ گفت بمن راهنمائی کردند که اگر اشخاص معروف تصدیق بکنند که این برای مطالعات علمی می‌رود آنوقت گذرنامه خواهند داد بنده گفتم خوب چطور یک همچو چیزی را بنویسم که شما برای مطالعات علمی می‌روید در صورتی که قطع داشتم نیست رفت آنجاست و ماندن آنجا زبان یاد گرفتن و بعد وارد مدرسه شدن اشخاصی هستند که میروند امریکا برای اینکه آنجا تحصیل بکنند و بعنوان غیر محصل از اینجا میروند باطمینان اینکه آنجا وسیله‌ای فراهم کنند که در آنجا بمانند این قبیل اشخاص اگر چنانچه وزارت فرهنگ یک گشایشی در کارشان فراهم کند که محتاج خدعه و تقلب نباشند و اشخاصی ک پول دارند و پول تأمین می‌کنند و ودیعه میسپارند ولو اینکه بروند آنجا و فعلا نتوانند تصدیق یک مدرسه‌ای را بگیرند بنده معتقدم که جلوی اینها را نباید گرفت برای اینکه رفتن و یک محیطی را دیدن خود این یک نوع مکتب و مدرسه‌ای است نباید فکر بد کرد که حتماُ میروند آنجا و دنبال هرزگی میروند باید فکر صحیح کرد که اشخاصی که میروند به نیت تحصیل میروند مگر اینکه خلافش ثابت شود اگر دیدند اشخاصی که میروند اعمالشان خلاف حیثیت است تذکره اش را باطل کنید و پس بفرستید جناب آقا وزیر فرهنگ این یک مسأله‌ای است که مورد ابتلاء عده زیاد از مردمی است که بخارج میروند و پدرهایشان اینجا مزاحم اشخاص هستند و بنده از جنابعالی می‌خواهم که یک راه حلی پیدا کنید که مردم با کمال راحتی بتوانند بروند بخارجه برای تحصیل و مقررات زیاد مانع آنها نباشد و جلویشان را نگیرد آقایان خیلی از مخترعین بزرگ در دنیا اشخاصی بودند که در مدرسه از امتحان رفوزه شدند و معلمین گمان می‌کردند که آنها قابل هیچکاری در زندگی نخواند بود و اینها از قضا معروفترین رجال علمی دنیا شدند. بنابراین جلو استعداد را نباید گرفت این را بنده می‌خواهم عرض دوم بنده مسأله این است که باز هم مورد ابتلاء‌مردم است این مقررات این قوانین این آئین نامه‌ها در اجرا باید طوری باشد که سهل باشد همه مردم دسترسی بجناب آقا وزیر فرهنگ ندارند همه مردم نمی‌توانند باشخاصی که می‌توانند بوزیر مراجعه کنند مراجعه کنند وسیله ندارند اطلاع ندارند و نمی‌توانند وسیله و واسطه پیدا کنند این مسأله مراجعان مردم بوزارت فرهنگ از نظر اطفال خودشان باید آنقدر ساده باشد که احتیاج بمراجعه بوکیل باشخاص دیگر، باستاد، بطبیب، باشخاص محترم و معروف و سر شناس نباشد یعنی اگر بنا باشد یک طفلی در خارجه اشکلات از لحاظ مقررات تحصیلی پیدا کند وزارت فرهنگ و آن مؤسسه نباید بچشم یک مدعی و معارض باو نگاه کند باید بچشم یک پدر نگاه کند اشخاصی آنجا نگذارند که اگر محصلینی از آنجا شکایت کردند و باید و ایشان از لحاظ تحصیلی آنها از لحاظ ارز از جهات دیگر مواجه با اشکال شدند و مراجعه کردند این مؤسسه، مؤسسه اشکالتراشی باشد (صحیح است) که بگوید آنجا اینطوری است و با این مقررات تطبیق نمی‌کند بلکه یک عینک دیگری بگذارد عینک مساعدت و کمک و رفع اشکار و رفع اعتراض تطبیق مقررات با آن روحیه‌ای که رفع اشکال را بکند امروز آقایانی که این قانون را تصویب می‌کنند منظورشان مساعدت و کمک بمحصلین که تربیت شوند بنابراین اگر شما یک همچون اداره‌ای بوجود می‌آورید و آنجا مردم مواجه با مقررات و آئین نامه و با اشکالتراشی و بداخلاقی نباشند آنوقت این قانون صحیح اجراء خواهد شد بنده از جناب آقای وزیر فرهنگ متشکرم که اگر موردی پیدا شده است که بایشان تذکری داده‌ام واقعاُ شخصاُ رسیدگی کرده‌اند و رفع اشکال کرده‌اند ولی باید طوری بشو دکه رفع اشکال مردم بطریق صحیح بشود من باب نمونه عرض کنم پارسال در مازندران دانشسرای کشاورزی یک عده‌ای داوطلب داشت و تحصیلاتشان را تمامکردند ولی چند نفر از ریاضی کسر نمره داشتند یکی یک نمره یا دو تا بآنها هم احتیاج داشتند که بروند درس بدهند ببچه‌ها آنها هم هر کدام برای دویست تومان و ۲۵۰ تومان احتیاج داشتند فرهنگ آنجا مته روی خشخاش گذاشت گفت و در ریاضی نیم نمره یک نمره کم داشته‌اید بنابراین مجدداُ باید همه دروس را امتحان بدهید این را می‌خواهم عرض کنم که مقررات چه جور مانع مصوبات صحیح است بالاخره این بچه‌ها از آنجا آمدند اینجا چندین شب در مسجد خوابیدند با کمال فقر و بدبختی جناب آقای وزیر فرهنگ دستور دادند رسیدگی کردند معلوم شد که امتحان ریاضیاتی که از اینها کرده‌اند چندین برابر قوه آنها بوده دستور دادند که آنها را سر کار بگذارند و حقوق هم بهشان بدهند و این امتحان را مجدد تشکیل بدهند باز در مازندران اشکال کردند آنها دو مرتبه پا شدند آمدند اینجا خدا شاهد است بنده شاید پنجاه ساعت وقتم صرف اینها شد اما هر وقت که بآقای
وزیر فرهنگ مراجعه می‌کردم وزیر فرهنگ دستور بنفع آنها می‌دادند و معذالک ادارات اشکال می‌کردند تا بالاخره بمسئولیت خودشان گفتند این یک ماده با تجدید کنید و اینها را هم استخدام کنید که هم کار بکنند و هم در درس بخوانند این یک موردی بود که بنده باطلاع ایشان رساندم و واقعاُ از ایشان متشکرم که بدون اشکال رفع مشکل را کردند در این مورد هم باید فکر عملی کرد در این از این ببعد اگر بخواهیم در هر کاری موفق بشویم این سیستم قرطاس بازی و مقررات و اشکالتراشی را باید انداخت کنار آقایانی که با دانشگاههای خارجی با ادارات خراج سرو کار دارند میدانند که جواب آدم را در یکروز می‌دهند پاها یا نه دیگر دو سه ماه برای ک کار احتیاج بدویدن ندارد حالا این مقررات را بنده می‌خواستم خواهش کنم یک طریقی در داخل فرهنگ بوجود بیاورید که برای اطفال و برای اولیاء آنها با ساده ترین سیستم اگر خواستم تقاضا کنم توجه بفرمائید این است که همانطوری که همکاری انجمن مدرسه و اولیاء اطفال بتصدیق خود جناب آقای وزیر فرهنگ در بعضی از مدارس مفید و مؤثر واقع شده و یک سیستم عملی است برای نزدیک کردن افکار اولیاء اطفال و مدارس بنده می‌خواهم بآقای وزیر فرهنگ اینجا پیشنهاد کنم که در این اداره‌ای که برای اینکار درست می‌کنند یک سیستم غیر اداری یک سیستم مشورتی یک انجمن همکاری اولیاء اطفالی که در خانه هستند با وزارت فرهنگ تعیین بفرمایند که اینها ماهی یکمرتبه دو ماه یکمرتبه بنشینند با هم این اشکالاتی که هست رفع کنند خود اعضاء ادارات ممکن است گزارش صحیح بجنابعالی ندهند و یا روی عقاید غلطی ایستادگی کنند و مردم را بزحمت بیندازند با حضور خود جنابعالی ندهید و یا روی عقاید غلطی ایستادگی کنند، و مردم را بزحمت بیندازند با حضور خود جنابعالی ماهی یک بار این انجمن تشکیل بشود انجمن همکاری محصلین انگلستان و فرانسه محصلین آلمان محصلین امریکا که جنابعالی خودتان با اولیاء اطفال تشریک مساعی بفرمائید که اشکالاتی که پیش می‌آید از لحاظ مقررات رفع کنند بنده این سه تذکر را لازم می‌دانستم و اگر وقت آقایان را گرفتم معذرت می‌خواهم (احسنت)
رئیس ـ آقای دکتر بینا.
دکتر بینا (مخبر کمیسیون فرهنگ)ـ سه تذکری که جناب آقای خلعتبری دادند قسمت اولش را می‌خواهم جواب بدهم دو قسمت دیگر را که مربوط بمراجعات به وزارت فرهنگ است خود جناب آقای وزیر فرهنگ جواب خواهند داد اینکه فرمودند مقررات امتحان زبان مانع پیشرفت کار محصلین است توجهشان را جلب می‌کنم برای اعزام محصل مقرراتی که وزارت فرهنگ وضع کرده برای اینست که وقتی محصلین وارد آنجا می‌شوند سرگردان نشوند پولی که مملکت و دولت و مردم بنام ارز برای محصل بخارج می‌فرستند این واقعاُ پول مملکت است که در آنجا باید خوب خرج شود اگر شاگردی زبانرا خوب بلد نباشد و یک سپسیونی یعنی پذیرشی و قبولی از آنجا نگیرد شاگردی که وارد آنجا میشود ممکن است دو سال سه سال همینطور سرگردان در آن مملکت بماند و بالاخره خودش هم ناامید بشود و بدون اینکه نتیجه‌ای از مسافرت و تحصیلات خود بگیرد بایران مراجعت کند و تمام زحمت پدر و مادرشان بهدر می‌رود پولی که خرجشان کرده‌اند بنتیجه نرسد این بود که برای پذیرش شاگرد از خارج وزارت فرهنگ یک مقرراتی وضع کرده و بنظر من جناب آقای خلعتبری هم باید این را قبول بفرمایند وزارت فرهنگ موقع اعزام شاگردان و وقتی که بخارج برای تحصیل مسافرت می‌کنند مقررات اولیه را اجزا کند تا آنها در راهی که میروند موفق گردند این تذکر را بنده از آن جهت دادم که اگر در وزارت فرهنگ مقرراتی گذاشته‌اند فقط و فقط برای راهنمائی والدین باست و بآنهائی که شاگردان را می‌فرستند باید تذکر داد و توجه کرد که پولی که در این قسمت خرج میشود واقعاُ تنها خرجی است که ارزش دارد و برای مملکت مفید است؟ این از بهترین لویاحی است که از مجلس شورای ملی گذشته و نتیجه خوبی برای محصلینی که در خارجه هستند عاید خواهد شد مملکت هم نتیجه خواهد گرفت دو قسمت دیگر را هم آقای وزیر فرهنگ جواب خواهند داد.
رئیس ـ آقای دکتر پیر نیا.
دکتر پیر نیا ـ بنده بنام موافقت راجع باین لایحه اسم نوشتم که صحبت کنم برای اینکه این لایحه یک تسهیلی است از لحاظ توسعه تعلیمات عالیه و تربیت شدن افراد متخصص برای مملکت، آقایان استحضار دارند که وضع زندگی اقتصادی و صنعتی امروز طوریست که برا تصدی مشاغل حتماُ یک اطلاعات تخصصی لازم است و متوسطه کافی نیست و بهمین جهت است که باید وسائل تحصیلات عالی بقدر کافی در دسترس عموم محصلین قرار بگیرد و این برای این است که در داخل کشور تشکیلاتی که بتواند این احتیاجات امروزی را مرتفع سازد بقدر کافی توسعه پیدا فرهنگ استحضار دارند که امسال شاید ده هزار نفر از متوسطه فارغ التحصیل می‌شوند و از سالهای آینده این عده بتدریج سالی هزار نفر شاید افزایش پیدا کند و این عده وقتی فارغ التحصیل شدند ترتیباتی که بتوانند یک خدمت مفیدی برای جامعه و دانشگاه انجام بدهند در اختیار آنها نیست یعنی اشخاصی که فقط دارای تحصیلات متوسطه هستند نمی‌توانند در دستگاه به نحو مؤثری مورد استفاده قرار گیرند بنابراین هجوم می‌آورند بمدارس عالیه حالا ببینیم در مدارش عالیه قدر جا هست برای این عده‌ای که می‌خواهند تحصیلات عالیه بکنند و تخصص پیدا بکنند و بتوانند مفید واقع بشوند برای اجتماع طبق آماری که سال گذشته تهیه کردم دیدم بیش از پنجهزار نفر در تمام مملکت جا نیست برای محصلینی که داوطلب تحصیلات عالیه هستند و تقریباُ سالی پنج هزار نفر از جوانهای مملکت بلاتکلیف می‌مانند نه جائی دارند که استخدام شوند و نه جائی دارند بروند آنجا بادامه تحصیلاتشان بپردازند بنابراین بلاتکلیف می‌مانند در خیابانها و در صدد هستند که بخارج مسافرت کنند دانشکده‌ها هم خبر دارید که جاندارند جناب آقای وزیر فرهنگ بهتر از بنده مستحضر هستند که در دانشکده‌ها در تمام دنیا برنامه‌های خیلی وسیعی برای توسعه تعلیمات عالیه تهیه شده امروز تعلیمات عالیه مقامی مهمتر از تعلیمات ابتدائی و متوسطه پیدا کرده برای این که تعلیمات عالیه و متوسطه برای ارزش سیاسی افراد خیلی مؤثر است ولی برای اینکه از لحاظ اقتصادی کار شخص مفید و مولد ثروت باشد تعلیمات عالیه است که او را مولد ثروت خیلی با ارزش از لحاظ اقتصادی بار می‌آورد و بهمین جهت است ک هم مالک بزرگ یک برنامه فوق العاده وسیعی برای تعلیمات عالیه تهیه کرده‌اند متأسفانه برنامه‌ای که ما داریم برای توسعه تعلیمات عالیه فوق العاده ضعیف و غیر کافی است و این موضوعی است که بنده می‌خواستم اینجا از وقت استفاده بکنم عرض کنم الان ما چاره‌ای نداریم جز اینکه اجازه بدهیم این محصلین بروند بخارج و آنجا تحصیل کنند و این فکر بیاید یک فکر موقتی باشد وزارت فرهنگ باید بکوشد وسائل تعلیمات عالیه را در داخل مملکت فراهم بکند توجه بخصوص بتوسعه سازمانهای تعلیمات عالیه در استانهای مملکت و شهرستانها بنمایند، و توجه مخصوص باین امر مبذول بدارد، مملکت بوسعت ایران و بجمعیت ایران که در حدود بیست میلیون نفر جمعیت دارد فقط دارای یک دانشگاه کامل است در صورتی که یک مملکت مثل سوئیس تقریباُ سه میلیون جمعیت دارد وسعتش هم از یک عشر ایران کمتر است و احتیاجات ایران را ندارد بیشتر از ده دوازده دانشگاه دارد و همینطور در مملکت بلژیک در ممالکی که در همسایگی ما هستند آقایان اگر تشریف ببرید می‌بینید که یک مملکت یک میلیونی در حدود سه دانشگاه مجهز و عالی دارد. ترتیب به تعلیمات عالیه توجه نشده امسال که بودجه مملکت مطرح بود بنده اصرار کردم و در کمیسیون بودجه هم بعرض آقایان رسانیدم که حتما باید دولت یک لایحه مخصوص برای توسعه تعلیمات عالیه پیشنهاد کند ما از دولت تقاضا دریم که یک برنامه دهساله این برای توسعه تعلیمات عالیه باندازه‌ای که کافی برای احتیاجات مملکت باشد باندازه‌ای که بتواند آن افراد متخصص را که امروز در زندگی اجتماعی و اقتصادی و صنعتی باو احتیاج دارد تربیت کند این یک نقشه جدیدی یک نقشه مطالعه شده‌ای است که باید تهیه کند و بمجلس شورای ملی پیشنهاد کند و این موضوع مقدری اهمیت پیدا کرده که یک دولی که اصلاح در کار تعلیماتی دخالت نداشته مثل دولت امریکا امروز دولت فدرال امریکا بر خلاف دولت‌های ایالتی مجبور شده یک برنامه بزرگ توسعه تعلیمات عالیه تهیه کند و به مجلسین پیشنهاد کند و یک نقشه‌ای برای این موضوع که بتواند در حدود سالی شصت هزار نفر افراد متخصص تربیت کند و بجامعه تحویل بدهد امروز بنظر بنده مهمترین وظیفه‌ای که دولتها دارند نه تنها دولت ایران بلکه در دولتی در دنیای فعلی دارد تربیت کردند این اشخاص متخصص است برای اینکه قوه اقتصادی قوه صنعتی اهمیت مملکت شئون مملکت در خارج باین عده است شما یک مملکتی را در دنیا ممکن است مقایسه بفرمائید. یک مملکتی را که جمعیت کمتر دارد فرض کنید یک مملکتی مثل دانمارک مثل سوئد چرا این حیثیت و این احترام را در جامعه امروزی دارد فقط و فقط برای داشتن عده زیادی از این افراد متخصص و تحصیلکرده است و اینها هستند که شأن مملکت را در اجتماع امروز بالا می‌برند بنده خیلی متأسفم که می‌بینم تا حالا در این مورد آن توجهی که شایسته این امر است در ایران نشده و بنده جداُ از جناب آقای وزیر فرهنگ تقاضا دارم یک ترتیبی بدهند که افراد این مملکت محصلین این مملکت بتواند پیش خانواده‌های خودشان در داخله مملکت خودشان در شهرستان خودشان تربیت بشوند و تعلیمات عالیه را فرا بگیرند توجه بفرمائید که ایجاد این دانشگاهها در داخله مملکت چه تأثیری برای بالا بردن سطح فرهنگ و سطح زندگی عموم دارد اقلا در ده استان مملکت در مرکز هر استان بایستی یک دانشگاه کامل وجود داشته باشد و دولت یک نقشه‌ای برای تهیه این دانشگاهها فراهم کند و به مجلس شورای ملی پیشنهاد نماید (صحیح است)
رئیس ـ آقای دکتر شفیع امین مخالفید بفرمائید
دکتر شفیع امین ـ بنده با اساس این قانون کاملا موافقت تذکراتی داشتم می‌خواستم از موقع استفاده بکنم و عرض بکنم بوسیله این قانون می‌توان احتیاجات متخصص و رشته هائی که حقیقتاُ متوان از اروپا یا امریکا استفاده کرد تأمین خواهد کرد با تماس زیادی که با محصلین آمریکائی یا اروپائی داشتم موضوعاتی است که یادداشت کردم که تذکر بدهم این محصلین که بیشتر با خرج دولت و یا مقداری صدی پنجاه یا صدی چهل دولت یا صدی شصت از بودجه خانوادشان اداره می‌شدند یک عده محدودی از اینها برگشته‌اند برای کشور و مملکت قابل استفاده هستند ولی بقیه متأسفانه غیر قابل استفاده هستند و اگر هم قابل استفاده باشند آنجا می‌مانند در سال ۱۳۰۷ که طبق قانون هر سال محصلینی که می‌فرستادند باروپا خدا روح شاهنشاه فقید را بیامرزد خدمتی باین مملکت کرده است و امروز متخصصین اکثریت آنهائی هستند که بآن ترتیب استفاده کرده‌اند و رفته‌اند برای مملکت ارمغانهای خوبی آورده‌اند ضمناُ بنده یادم می‌آید برای جلب نظر جناب آقای وزیر فرهنگ عرض می‌کنم که خودشان سرپرست بوده‌اند و در تصویب این قانون علاقه زیادی دارند انشاء الله نتیجه بسیار خوب هم بنفع کشور خواند گرفت عرض کنم در این قانون تصدیق بفرمائید اول احتیاجات فرهنگی کشور است باید دانشگاههای موجود خودتان را آنچه داریم تکمیل کنیم و آنچه که مشکل است بر طرف کنیم سالیانه در حدود بیست میلیون تومان دویست میلیون ریال خرج محصلین میشود بنده در سالهای قبل سه مرتبه دیدم عده‌ای از محصلین تحت کنترل نبودند خود جناب آقای دکتر مهران که سرپرست بوده‌اند ملاحظه فرمودند و ایشان در نهایت زحمت بودند و از دست محصلین خیلی گرفتار بودند تصدیق می‌کنم که وضعیت مملکت و موقعیت دنیا هم طوری بود که ایشان را بزحمت می‌انداخت و ایشان زحمت می‌کشیدند که وضعیت زندگی و تحصیلی آنها را فراهم کنند بنده راجع باین موضوع سوالی هم داده بودم در حدود ۴۵۰۰ نفر محصلین ما در اروپا هستند و ۱۶۰۰ نفر در امریکا و کنترلی بطور کامل نیست که آنها چند سال باید بمانند و چند سال تحصیلی کنند بنده یادم هست که در سال ۱۳۲۴ ـ ۱۳۲۵ از محصلین اعزامی سال ۱۳۰۷ و ۱۳۰۸ و ۱۳۰۹ آنجا بودند همانطور تحصیل می‌کردند و لیسانسیه هم بودند حالا نمیدانم چطور شده‌اند و بکجا رسیده‌اند البته یک عده کثیری بگشته‌اند که حقیقتاُ برای مملکت مایه افتخار است و زحمت کشیده‌اند و امروز هم مصدر کارهای همه کشور هستند و خدمت می‌کنند و زحمت می‌کشند اولا تعداد محصلینی که باید بخارج بروند باید محدود باشد و بنده در سالهای پیش عملا دیدم فعلا هر محصلی که از خارج می‌آید در نهایت زحمت است چون نمیداند چکار کند مسابقه برایشان بگذارید باید تعداد معین شود که چه تعدد خواهند رفت و این عده که خواهند رفت برای چه رشته هائی است اول باید ببینیم بچه رشته هائی ما احتیاج داریم و احتیاجات مملکت بچه چیز است مثلا رشته پزشکی ما پنج دانشکده پزشکی داریم پزشکان بعقدیه بنده در این دانشکده‌ها خوب تحصیل می‌کنند بطوری که یک مد سن ژنرال یا مد سن پراتیسین در می‌آیند ولی برای رشته‌های مختلف خود جناب آقای وزیر فرهنگ و عده از همکاران محترم که تماس دارند میدانند امروز برای رشته‌های مخصوص در مملکت مثلا آسیب شناسی فیزیولوژی هیولوژی شیمی، شیمی بیولوژی فیزیک، فیزیک پزشکی طب قانونی و بهداشت در این رشته‌ها متخصص ایرانی کم است و آنهائی که میروند اروپا موظف باشند که در این رشته‌ها متخصص بشوند و برای این که طبیب ساده‌ای اگر بخواهید الحمدالله در دانشکده‌ها فعالی تا آن اندازه‌ای هست که بنده با آقایان اطمینان می‌دهم که تهران مشهد، شیراز، اصفهان از نقطه نظر پزشکی خیلی خوبست مدسن پراتیسین باندازه کافی داریم ولی متخصص نداریم بعقیده بنده اگر امکان باشد عوض اینکه ما محصل بفرستیم از میان دکترها اشخاص که در ایران دکتر شده‌اند طب عمومی را تمام کرده‌اند برای رشته‌های تخصص دو سه و حداکثر چهار سال بروند آنجا و هم چنین برای سایر قسمتها برای کشاورزی خوب جناب آقای وزیر فرهنگ برای تأمین کادر تعلیماتی و استادی و دانشیاری دانشکده کشاورزی در زحمت هستند متخصص در مملکت پیدا نمی‌شود و تمام لیسانسیه هستند فوق لیسانس و دکتر در رشته‌های مختلفه کشاورزی اصلا نیستند آنها را محدود بکنید برای رشته‌های معین که یا دیپلمه‌ها یا لیسانسیه‌ها بروند معذرت می‌خواهم بیشتر اشخاص تمایل برشته هائی دارند که عایدات بیشتری پیدا خواهند کرد بنابراین برشته‌های دیگر مراجعه نمی‌کنند غیر از رشته‌های مخصوص مثل جراحی و نچشم پزشکی یا داخلی و برای رشته‌های دیگر که برای روشرش برای مطالعات بآنها احتیاج داریم نمی‌روند و مملکت همیشه از این حیث در زحمت است و محتاج باستادان خارجی است، وزارت فرهنگ مخصوصاُ جناب آقای وزیر فرهنگ وارد هستند میدانند ولی عملا می‌بینیم در این قسمت توجه نمی‌کنند باید آقایانی که میروند موظف باشند در ین رشته‌ها مخصوص برای پزشکی برای کشاورزی برای علوم برای سایر رشته‌ها بروند بتوانیم حقیقتاُ برای مملکت متخصص داشته باشیم قسمت دیگر موضوع سرپرستی است موضوع سرپرستی محصلین در سالهای پیش در دوره اعلیحضرت فقید یک سرپرست بود ولی متأسفانه بعد از جنگ آن نظم و ترتیب بهم خورد آقایان وزرای فرهنگ یا روی احساسات یا روی چیزهای دیگر اشخاصی را فرستاده‌اند تصدیق میفرمائید که سرپرست باید یک کسی باشد مانند پدر و مثل برادر آن جوان‌ها و فرزندها که در حقیقت ثروت‌های آتیه این مملکت هستند که برای تحصیل یا با پول دولت و یا با پول خودشان هم فرق نمی‌کند مال مملکت است یا پول خوشان یا پول مملکت میروند فرق نمی‌کند باید از آنها سرپرستی بکنید پرستاری بکنید راهی باشد یعنی کسی باشد که آنها را هم از نظر اخلاقی هم از نظر علمی راهنمائی کند هدایت کند برای فردای مملکت چون تنها علم کافی نیست باید اخلاق هم باشد عالمی که اخلاقش خوب نباشد عالمی که بدرد مملکت نخورد باصطلاح چو دزدی با چراغ آید گزیده تر برد کالا (احسنت) این است که بعقیده بنده باید یک اشخاصی را انتخاب کنید که اولا از نقطه نظر علمی (دکتر عمیدی نوری مخصوصا باید با تقوی باشد (لیسانس یعنی چه دکتر یعنی چه؟ متخصص هم نباشد در هر رشته‌ای مهم نیست باید سابقه اداری داشته باشد سابقه فرهنگی داشته باشد توجه بفرمایند یکنفری که کار پرش در رشته‌های دیگر است نمی‌تواند مسئول سرپرستی باشد باید اقلا کاربر فرهنگی داشته باشد تا بتواند این محصلین را سرپرستی کند و بآنها خدمت نماید یکی هم موضوع محصلین است البته در حال حاضر جناب آقای وزیر فرهنگ میدانند که باید محصلین دور از سیاست باشند که این موضوع مبتلا به سرپرستیها است راجع بسیاست بنده عقیده دارم که باید دانشجویان را دور از محیط سیاست دور از جریانات سیاسی امروز نگهداشت و آنها را کنترل نمود که حق وارد در سیاست نداشته باشد موضوع دیگر هم این است که این محصلین بتوانند بواسطه کارهای شخصی اینها در اروپا یا در امریکا متوطن باشند و بمانند چون اینها با پول این مملکت میروند و در ممالکی که تحصیل می‌کنند باید طوری باشد که حتماُ بایران برگردند نه این که با پول ایران با پول ایرانی با پول دولت آنجا تحصیل کنند و متخصص شوند در امریکا یا در اروپا میشود گفت خوشبختانه یا بدبختانه قدر آنها را بهتر میدانند یعنی بهتر از یک متخصص یا یک عالم پذیرائی می‌کنند بنده باز یک یادداشت هائی دارم که در موقعش عرض خواهم کرد نظر من این بود که وضع این محصلین باید طوری باشد که این محصلین که از پول این مملکت استفاده می‌کنند قطعاُ همه باید از آن استفاده کنند از این ۲۰ میلیون تومان یک عده محدود نروند همه بروند ممکنست اشخاص بی بضاعت با هوش و خیلی با استعداد باشند که بتوانند صدی پنجاه صدی شصت را خودشان بدهند همه باید بروند جوانان با استعداد و باهوش بعلت اینکه نمی‌توانند صدی پنجاه یا صدی شصت را بدهند باید طور بشود که مقدار معنی بشود تا همه بتوانند استفاده کنند (دکتر عمید راجع بسرپرستی بسیار بجا بود)
رئیس ـ آقای وزیر فرهنگ بفرمائید.
وزیر فرهنگ (دکتر مهران). بنده از تذکراتی که آقایان فرمودند خیلی متشکرم اولا درباره تشریفاتی که فرمودند البته منظور همین است و این قانون هم برای همین تنظیم شده که یک قدری تشریفات و این ترتیبی که فعلا هست از بین برود فقط چیزی که هست بعضی تشریفات و بعضی اقدامات مقدماتی بطور قطع و یقین لازم است از جمله همین موضوع بود که برود خارج این شخص را همینطوری بگذارند برود در حالی که معلوم نیست در کدام کشور می‌خواهد تحصیل بکند در کدام مدرسه می‌خواهد درس بخواند آیا جا هست یا نیست او را می‌پذیرند یا نمی‌پذیرند این گواهی که برای ثبت نام در یک مدرسه از محصلین خواسته میشود لازم است برای اینکه در بسیار از کشورها بدون این که یک محصلی در یک جائی ثبت نام کرده باشد اصلا وی را نمی‌پذیرند همینطور برود آنجا بلاتکلیف و سرگردان می‌ماند بنابراین ما باید یک کمکهائی بکنیم در کار یعنی راهنمائی بکنیم که بتوانیم مدارس مهم کشورهای خارجی را بمحصلین معرفی کنیم تا هر جا خواستند نامشان را ثبت کنند آن وقت وسیله برای ثبت نامشان فراهم کنیم تمام اینها لازم است زبان دانستن تا اندازه‌ای لازم است الان شکایت‌های زیاد از دانشگاههای کشورهای خارج بما می‌رسد که محصلین می‌آیند آنجا و زبان باندازه کافی نمیدانند و یان یک مشکل بزرگی در کارشان ایجاد می‌کند و این توصیه‌ای است که البته همه اولیای اطفال می‌کنم ما هم بسهم خود وسیله‌ای فراهم کرده‌ایم برای اینکار کلاسهای مخصوص برا تعلیم زبان خارجی درست کرده‌ایم که محصلین بتوانند یک قدری زبان البته تا اندازه‌ای که لازم است یاد بگیرند تا در دانشگاه که وارد می‌شوند دروس را بفهمند البته این تشریفات در حداقل خواهد بود و طوری هم خواهد بود که البته مزاحمت برای اشخاص فراهم نشود در باره همکاری با اولیای اطفال بسیار تذکر مفیدی بود و امیدواریم استفاده کنیم آقای دکتر پیر نیا و آقای دکتر شفیع امین شرحی فرمودند راجع بتوسعه تعلیمات عالیه البته صحیح است ولی این اقدام خودش کمک می‌کند باجرای آن برنامه برای این
که الان که اقدام کرده‌ایم معلم می‌خواهیم برای دانشکده کشاورزی تبریزی و سایر دانشگاههای شهرستانها و کشی پیدا نمی‌شود خود همین دلیل است که باید محصل بخارجه فرستاد و آنها را در یک رشته هائی متخصص کرد و بر گردند و از وجود آنها برای توسعه تعلیمات عالیه تخصی استفاده کرد الان دانشگاههای ما هم بوسیله همین اشخاص اداره میشود این است ه خواستم عرض کنم این موضوعات با هم ارتباط دارند و امیدوارم که با تصویب این لایحه کمک بزرگی در توسعه تعلیمات عالیه در کشور بشود درباره سرپرستی هم البته این شغل و وظیفه بسیار مهم است بسیار مورد توجه می‌باشد در این قسمت توجه شد و خواهد شد امیدوارم یک ترتیبی فراهم بشود که سرپرستیها مثل یک پدر مهربانی بمحصلین کمک کنند و آنها را ارشاد و راهنمائی نمایند و این وظیفه مقدس را به بهترین وجهی انجام بدهند (انشاء الله)
رئیس ـ چون دیگر کسی در کلیات اجازه نخواسته رأی گرفته میشود بورود در مواد آقایانی که با ورود در مواد موافقند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد ماده اول مطرح است قرائت میشود
(بشرح ذیل قرائت شد)
ماده ۱- از تاریخ تصویب این قانون اعزام محصل بخارجه با کمال مالی دولت از طریق مسابقه خواهد بود مخارج تحصیل و اعاشه این محصلین از اعتبار مصوب بودجه وزارت فرهنگ پرداخته میشود این محصلین باید دارای گواهی نامه دوره کامل متوسطه بوده و زبان کشوری را که در آن تحصیل خواند نمود بقدر کافی بدانند و بعلاوه نباید سن آنان از ۲۲ سال متجاوز باشد. در تعیین عده و رشته‌های تحصیلی باحتیاجات کشور باید توجه گردد و تحصیلات پزشکی و رشته‌های مختلف فنی و کشاورزی و علوم تو تعلیم و تربیت مقدم قرار داده شود.
تبصره ـ در هر سال دانشجوی رتبه اول هر دانشکده در مرکز و شهرستانها و دانشجوی رتبه اول دانشسرای عالی و هنر سرای عالی بدون مسابقه و رعایت شرایط سنی بهزینه دولت بخارجه اعزام میشود عده‌ای دانش جویان از هر دانشکده یکنفر و از هر یک از دانشسرای عالی و هنر سرای عالی یکنفر خواهد بود در دانشسرای عالی و هنر سرای عالی و هنر سرای عالی و دانشکده هائی که رشته‌های تحصیلی متعدد دارند انتخاب یکنفر از ما بین فارغ التحصیلان رتبه اول رشته‌های مختلف برای تصویب شورای دانشگاه خواهد بود.
رئیس ـ آقای دکتر شاهکار مخالفید؟ (دکتر شاهکار ـ موافقم) آقای مهندس هدایت بفرمائید.
مهندس سعیدی هدایت – در این ماده اول یک تبصره‌ای است که بنظر بنده باید آن تبصره اصلاح بشود و نهایت اهمیت را هم این موضوع دارد قانونی بتصویب مجلسین رسیده است که هر سال یک نفر از دانشجویان رتبه اول شعب دانشکده‌ها را بهزینة دولت بخارج برای تکمیل تحصیلات اعزام دارند، حالا با این تبصره این که در این قانون نوشته شده است اولا علاوه بر این که از آن قانون سابق که قطعاُ در آخر لایحه ذکر شده است باطل و نسخ خواهید بود عدول کرده‌ایم یک لطمة بزرگی هم از حیث تحصیلات عالیه بمملکت ممکن است وارد بشود منظور آقای فرهنگ و دولت این است که بخرج دولت عده‌ای واجد شرایط بممالک خارجه اعزام بشوند و در دانشگاههای خارجه تحصیلات خودشان را تکمیل کنند و بمملکت برگردند و برای این کار در ماده اول ما گفته‌ایم که بمسابقه می‌گذاریم بین عده‌ای از یک تحصیلاتی در حدود متوسطه دارند هر کس که واجد شرایط است حیف است که ما از این مطلب عدول کنیم ما اگر در دانشکده‌های خودمان در شعب مختلفه دانشکده‌های خودمان محصلینی داشته باشیم که خوب تحصیل کرده باشند و رتبه اول باشند بعلت این که تعداد این محصلین ممکن است در سال زیاد باشد حیف است که از این محصلینی که امتحان خودشان را در دانشکده‌ها داده‌اند و رتبه‌های اول شده‌اند صرفنظر کنیم و آنوقت برویم از اشخاصی که متوسطه را خوانده ـ اند یک مسابقه‌ای بین آنها بگذاریم و بهمین مسابقه قناعت بکنیم و این عده را بخارج بفرستیم جناب آقای وزیر فرهنگ قطعاُ در جواب بنده خواهند فرمود که عده شعب این دانشکده‌ها بقدری زیاد است که ما نمی‌توانیم همه را بفرستیم: استدلال بدنه را استدعا می‌کنم توجه بفرمائید هر چقدر شعب زیاد باشد بلاخره محصلی را که شما بخارج می‌فرستید رتبه اول است و وقتی که در دانشکده خودش رتبه اول شده این بر شما محقق است که این محصل خوب تحصیل کرده است و شایسته است که شما این عده محصلین را در درجة اول انتخاب کنید اگر بودجه اضافی داشتید آنوقت بین محصلین کلاس ششم متوسطه بمسابقه بگذارید برای این که مسابقه معین می‌کند که این محصل واقعاُ شایسته است یا خیر؟ و حیف است که شما یک عده‌ای را که شایستگی خود را با رتبه اول شدن ثابت کرده‌اند کنار بگذارید یک قانونی دارید که محصلین امیدوار شده‌اند رتبه اول شده‌اند اینها را بخواهید محروم بکنید و بخواهید از هر دانشکده‌ای یکنفر بفرستید جناب آقای عمیدی نوری خواهش می‌کنم توجه بفرمائید این قانون، قانون سابق را نقض می‌کند بنده مثال می‌گویم مثلا دانشکده فنی چهار شعبه دارد هر شعبه یکنفر فارغ التحصیل رتبه اول میشود اینها می‌گویند که بین این چهار نفر یک نفر ما انتخاب می‌کنیم آنها برای شورای دانشگاه این صحیح نیست (صحیح است) این کاملا غلط است برای این که شما بین شعبه راه و ساختمان یا شعبه معدن یا الکترومکانیک دانشکده فنی چطور می‌توانید تشخیص بدهید که کدامیک بهتر است هر کدام در رشته‌های دیگر دانشگاه مثلا فرض کنید در دانشکده حقوق ۳ رشته هست و هر رشته‌ای یکنفر رتبه اول بیرون می‌دهد شما چطور متوانید بگوئید که من رتبه اول رشته سیاسی را می‌فرستم و قضائی را نمی‌فرستم این نقص قرض است (صحیح است) بنابراین روی این جریان بالخصوص این نکته را هم توجه بفرمائید که ما در مملکتمان احتیاج به متخصص داریم احتیاج بلیسانسیه و حتی دکتر نداریم بلاتر احتیاج داریم امروز مملکت ما بجائی رسیده است که باندازه کافی لیسانسیه دارد بالاتر را می‌خواهیم ما باید اشخاصی که در دانشکده خودمان خوب تحصیل کرده‌اند و رتبه اول شده‌اند و امتحان داده‌اند آنها را بفرستیم بخارجه که متخصص برگردند و درد مملکت را دوا کنند باین جهت بنده یک پیشنهادی تهیه کرده‌ام تقدیم مقام ریاست می‌کنم.
رئیس ـ آقای دکتر شاهکار موافقید بفرمائید.
دکتر شاهکار ـ البته شأن همکار محترم آقای مهندس هدایت چنین بود که در مخالفت با این ماده بهترش را بخواهند و البته در این راه هر چقدر قدم بیشتر برداشته شود بنفع مملکت است آقای دکتر مهران این قانونی که تقدیم مجلس شورای ملی کرده‌اید و واقعاُ یکی از ذخیره‌های شما خواهد بود و یک حس قدردانی و حق شناسی است برای همان زمان که آقا بخرج ملت ایران باروپا رفته‌اید و درس خواندید و الحمدلله فرد درس خوانده فرهنگی برای مملکت برگشته‌اید برنامه معنوی ما باید بموازات برنامه مادی ما اضافه شود همانطوری که در درست ما یک برنامه‌های عمرانی و آبادانی هست باید یک برنامه هائی هم در قسمت معنویات مملکت تهیه کنیم و آن همان است که در این قانون با اصلاحاتی که در این قانون میشود باید عمل کرد همینطور که آقای دکتر شفیع امین تذکر دادند واقعاُ محصلینی که بخرج مملکت ایران رفته‌اند باروپا لازم است که در این روز درودی بروح رضا شاه کبیر بفرستیم و همیشه او را بعنوان قدرشناسی یاد کنیم و امیدواریم این قدم برداشته شود و ادامه پیدا کند یک مطلبی است که گاهی اوقات می‌بینیم بعضی از آقایان تذکر می‌دهند اینکه آقای وزیر فرهنگ جواب دادند معذالک چون مربوط باین ماده است بنظر بنده باید تذکر بدهم اول باید در مملکت دانشگاه و دانشکده تأسیس کنیم و محصلین شایسته دانشکده‌های داخلی را تشویق کنیم و بعد سراغ اعزام محصل بفرنگ برویم این حرف صحیح است مطلبی است ولی دانشگاه لوازم احتیاج دارد وسیله می‌خواهد استاد خوب می‌خواهد متخصص می‌خواهد برای تهیه اینکار مجبوریم که یک عده‌ای از جوانان را بفرستیم که بروند بممالک خراج که نه تنها با کرسی‌های علمی وقتی اساتید آشنا بشوند بلکه با روحیه و طرز تعلیم و تربیت ملل متمدن دنیا هم تماس می‌گیرند و آشنا می‌شوند و این کار مطمئناً بنفع کشور ما خواهد بود و اما این قسمتی که آقای مهندس هدایت نسبت بآن مخالفت کردند هم جهت خوب دارد هم جهات بد قسمتی را که راجع بدانشکده فنی تذکر دادند صد در صد منطقی است (دکتر شفیع امین ـ برای دانشکده پزشکی هم همینطور) قسمتی را هم که راجع به دانشکده حقوق تذکر دادند صحیح است این فکر را هم بکنید که ما بقول خودمان از نظر تهیه متخصص می‌فرستیم یا از نظر تشویق می‌فرستیم فرمایش آقا صحیح است می‌گویند در رشته‌های مختلف شاگردان اول حاضر که دارید چرا نمی‌فرستید که می‌روید دنبال کسی که ببینید خوب است یا نه، اما اگر از نظر متخصص بفرستیم با روح آن قانون قبلی توافق نمی‌کرد چرا؟ برای اینکه در دانشکده ادبیات طبق این صورتی که آقای معاون آن دانشکده بمن داده است ۶ رشته دارید ادبیات تاریخ و جغرافیای باستان شناسی، زبان، فلسفه و علوم تربیتی این ۶ رشته در ماده ۱ شما نوشته‌اید که باید توجه کرد که تحصیلات پزشکی و رشته۸ ای مختلف فنی و کشاورزی و علوم مقدم باشد اینهم بسیار صحیح است ما اینجا دفاع صنفی نمی‌کنیم بنده خودم در رشته حقوق تحصیل کرده‌ام ولی امروز فکر می‌کنم که در رشته پزشکی یا مهندسی بیشتر احتیاج داریم تا رشته حقوق به آن هم احتیاج داریم ولیکن فعلا آن رشته‌ها بیشتر ضرورت دارد و آن تذکری که آقا دادید راجع بدانشکده فنی صد در صد صحیح است ولی خوب این را هم ملاحظه بفرمائید که ما بتمام این رشته‌ها، زبان، باستانشناسی، فلسفه، تاریخ و جغرافیا، ادبیات البته احتیاج داریم اما اگر بخواهیم الاهم فالاهم را در نظر بگیریم البته بیشتر خود آقا و ما راغبیم که محصل را بفرستیم برای قسمت تکنیک برای قسمت فنی، برای آبیاری، برای کشاورزی بعد برسیم بقسمتهای دیگر امیدوارم یک روزی بودجه ما آنقدر باشد که ما بتوانیم برای تمام این رشته‌ها عده بسیار زیادی بفرستیم بخارج آقایان باور بفرمائید آقای بور بور من مطمئنم که نظر
ما هم همین است باور بفرمائید بزرگترین خدمتی که میشود بمملکت است اینست که وسیله فراهم بیاوریم و بهانه بگیرم که بانواع و اقسام مختلف برادران و فرزندان خودمان را بفرستیم بخارج تحصیل کردند و بعد برگردند باین کشور و در این مملکت کار کنند باید همانطوری که عرض می‌کنم بهانه بگیریم برای اینکار البته اعزام محصل بفرنگ باید تشویق بشود و من امید وارم که این قانون همین امروز بگذرد برای اینکه بعد ممکن است دار تعطیل و تعویق بشویم و نظر آقای مهندس هدایت اگر عده شعبه دانشکده‌ها کم بود می‌شد اما چون عده کم نیست فقط رعایت الاهم و فالاهم را باید بکنیم در شعبه دانشکده‌ها یک عدم تناسبی هست شما از دانشکده پزشکی یک نفر می‌فرستید از دانشکده ادبیات ۸ نفر را می‌فرستید این عیب را دارد والا نکته‌ای که تذکر فرمودند بسیار صحیح است (یکی از نمایندگان ـ پورسان) پورسان درست در نمی‌آید (مهندس جفرودی ـ اسم ببرید لیست تهیه کنید) در هر صورت گمان می‌کنم نظر بنده نظر اکثریت آقایان باشد راجع باین ماده و امیدوارم که این قانون هر چه زودتر تمام بشود و مخصوصاً جناب آقای وزیر فرهنگ سعی بفرمائید هر چه زودتر عملی بشود و الا قانونی که گذراندیم در دوره گذشته متأسفانه بمرحله عمل قطعی نرسیده تقصیر و قصوری هم از ناحیه وزیر فرهنگ نبود امیدوارم این قانون که بگذرد حرفها بمرحله عمل در بیاید و قدم بزرگتری برای مملکت برای معنویات مملکت برداشته بشود.
رئیس ـ دیگر در ماده اول کسی اجازه صحبت نخواسته است. پیشنهادات ماده اول قرائت میشود.
(بشرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌کنم در ماده اول بین جمله (این محصلین باید) و (دارای گواهینامه دوره کامل متوسطه بوده) عبارت (حداقل) اضافه شود امید سالار.
رئیس ـ آقای امید سالار.
امید سالار ـ جناب آقای وزیر فرهنگ ضمن بیانات خودشان مثل اینکه تأیید ضمنی برای این موضوع فرمودند ولی بنده پیشنهاد دادم که حداقل باید دارای گواهینامه دوره کامل متوسطه باشند و چون حداکثر سن را ۲۲ سال تعیین کرده‌اند تصور می‌کنم در این قسمت افراد لیسانسیه و دکترهائی را که برای گذراندن رشته‌های تخصصی می‌خواهند باروپا بروند باز می‌دارد برای اینکه ما اگر بخواهیم حداکثر سن را ۲۲ سال بگیریم یک نفر دکتر ۱۸ سال باید درس بخواند، ۶ سال ابتدائی ۶ سال متوسطه ۶ سال یا ۷ سال سال قسمت عالی را در طب یا سایر رشته‌ها در نظر بگیرید میشود ۱۸ سال و در سن ۷ سالگی وارد مدرسه ابتدائی شده باشد میشود ۲۵ سال وقتی شما حداکثر سن را ۲۲ سال تعیین کردید مثل این است که دیگر اجازه نداده‌اید که هیچ دکتری و هیچ لیسانسیه‌ای برای تکمیل تحصیلات خودش بخارج برود (صحیح است) (مهران ـ لیسانسیه ممکن است) تازه در صورتی که بهیچوجه رفوزه نشده باشد ولی اگر یکسال رفوزه شده باشد ممکن نیست و چون آقایان همکاران محترم همه صحبت فرمودند که این جوانان امروزی که برای ادامه تحصیلات بخارج میروند مردهای فردا خواهند بود و بار سنگین اداره مملکت بر روی دوش آنهاست منظور ما این است که اینها بروند قسمت‌های تخصصی را ببینند و از وسائلی که متأسفانه هنوز در اختیار وزارت فرهنگ نیست استفاده کنند بهتر این است که اجازه بفرمائید و آقای مخبر محترم کمیسیون هم موافقند بفرمایند که حداقل ی اینجا گذاشته بشود و حداکثر سن هم ۲۵ یا ۲۶ سال باشد (چند نفر از نمایندگان ـ ۳۰ سال)
رئیس ـ آقای وزیر فرهنگ.
وزیر فرهنگ ـ شرائطی که در این ماده منظور شده یکی شرائط علمی است یکی شرائط سنی شرط علمی طبیعی است که باید باشد نوشته شده گواهی نامه تا دوره کامل متوسطه این حداقل تحصیلاتی است که خواسته شده است بنابراین اگر داوطلبی پیدا شد که تحصیلات بیشتری داشته مانعی ندارد و بهتر است و اما راجع بسن، بنده بخودم اجازه می‌دهم چون تجربیاتی هم در این باب دارم تذکراتی باستحضار آقایان نمایندگان محترم برسانم البته اینکه فرمودند شاگردان اول دانشگده‌ها فرستاده بشوند بسیار خوب است قانونی هم گذشته ولی با کمال تأسف باید عرض کنم که این قانون را دولت نتوانسته است عملی بکند و اگر هم عملی کرده است جزاُ کرده و آنهم در این اواخر سعی کردیم که این قانون اجرا بشود و شاگردان اولها بروند بخارجه علتش این بوده است که یک قانونی گذشته اولا عطف بماسبق کرده از چند سال پیش بعد هم رشته‌های مختلف تمام را قید کرده یعنی همین دانشکده ادبیات که اینجا صحبت شد هفت رشته است عین همین رشته‌ها و دانشسرای عالی است. (دکتر بینا ـ مال دانشکده ادبیات را که بفرستادید) همین را عرض می‌کنم عملی نشده است مجموعاً عده اینها خیلی زیاد میشود یعنی باندازه‌ای میشود که چون توانائی دولت هم از لحاظ مالی محدود است بنابراین نمی‌تواند همه را بفرستد نتیجه چه میشود؟ همینکه حالا ملاحظه میفرمائید ما در این ماده پیش بینی کردیم بخرج دولت ما بیائیم اشخاص را بفرستیم که تحصیلات متوسطه دارند و سنشان هم زیاد نیست اینرا باید عرض کنم عده زیادی می‌خواهیم بفرستیم که لیسانسیه بشوند و متخصص بشود و برگردند در همان رشته هائی که ملاحظه فرمودید منتهی سعی می‌کنیم که وقتی میروند جوان تر باشند تا زبان بهتر بتوانند یاد بگیرند و دروس را بهتر بتوانند تحصیل کنند بنده مکرر دیده‌ام لیسانسیه‌ای رفت بخارج و لیسانسیه هم بر گشته چندین سال در خارج مانده نتوانسته موفق بشود بمناسبت نداشتن زبان و شاید مقدمات تحصیلش کافی نبوده است یا با برنامه‌های آنجا منطبق بنبوده نتوانسته وارد مدارس بزرگ بشود و این بنظر بنده خیلی اهمیت دارد که ما سعی بکنیم از بهترین شاگردان دیپلمه متوسطه بفرستیم اینها جوانند استعداد زیاد دارید وقتی که شروع می‌کنند بتحصیلات عالیه در آنجا بمراحل عالی و تخصص خواهند رسی و وجود‌های مغتنمی خواهند بود بنده برای مثال عرض می‌کنم که در سال ۲۸ و۱۹ در زمان وزارت مرحوم دکتر زنگنه بود ما یک عده‌ای را از طریق مسابقه فرستادیم بخارج و بنده در حضور آقایان عرض می‌کنم که این محصلین بالاستثناء مرتباُ مراحل تحصیلی را طی کردند و حتی بین اینها بعضی موفق شدند در امتحان اکسترنا و انترنای پاریس که خود آقایان میدانند چقدر اهمیت دارد شرت بکنند و قبول بشوند دلیلش این بود که جوانتر بودند و اما راجع باینکه لیسانسیه‌ها بروند و دکترها بروند هیچ منعی اینجا نکرده و آخر ماده راه را باز کرده در این تبصره‌ها نوشته است شاگردان اول هر دانشکده را بفرستند بانتخاب شورای عالی دانشگاه در مواد بعد در ماده ۵ هست که ما مجاز هستیم از بین کسانی که در خارجه مشغول تحصیل هستند و بخصوص رشته‌های تخصصی را می‌خوانند آنها را جزء محصلین دولتی کنیم در صورتی که خوب تحصیل کرده باشند و صاحب امتیازاتی باشند علاوه بر این بموجب ماده سه هر کس بخرج خودش بخواهد برود هیچگونه ممانعتی ندارد بعد هم از طرف دیگر همه وزارتخانهها و وزارت فرهنگ برای این فارغ التحصیلها و کسانی که تحصیلات عالیه را تمام کرده‌اند یک بورسهائی دارند که اینها را وزارت خانه‌ها با استفاده از این بورسها برای تکمیل مطالعات و معلوماتشان بخارج می‌فرستید این را عرض می‌کنم که اگر بخواهید دیپلمه متوسطه بفرستیم باید این پیشنهاد را مسترد بفرمائید زیرا بنده از حالا و شاید تا چندین سال دیگر بآقای اطمینان می‌دهم که ما سالی بیش از هفتاد هشتاد نفر بخرج دولت نمی‌توانیم بفرستیم و باید همین‌ها را بفرستیم و محروم خواهیم بود از یک طبقه جوان مستعدی که ممکن است بخرج دولت در خارجه تحصیل کنند و محصلین خوبی باشند این را بآقایان عرض می‌کنم ما با موافقت دانشگاه از هر دانشکده‌ای یک نفر از شاخص ترین و مبرز ترین شاگرد را هر سال می‌فرستیم اگر زیادتر بکنیم نخواهیم توانست بفرستیم و مزایای ماده اول از بین می‌رود.
رئیس ـ آقای مهندس جفرودی مخالفید بفرمائید.
مهندس جفرودی ـ پیشنهادی را که جناب آقای امید سالار فرمودند بنده مخالفم و دلائل مخالفتم را ضمن مطالب دیگری بعرض میرسانم بنده تصور می‌کنم وضع مملکت ما بجائی کشیده که وزراء و رجال ما بی شک باید کارهای ابتکاری بکنند آنچه در گذشته معمول بود نمی‌شود آنها را بهمان سبک و رویه ادامه داد برای اینکه آنچه در ۲۰ سال پیش مورد حاجت بود امروز دیگر نباید بهمان صورت باشد اگر همان‌ها را تکرار کنیم مملکت بجلو نمی‌رود اعزام محصلین دیپلمه یا لیسانسیه بنده فعلا در حال حاضر بخصوص با در نظر گرفتن این مطلب که مضیقه بودجه‌ای هست بهیچوجه مصلحت مملکت نیست و باید در نظر گرفت که عده‌ای خوشبختانه از متمولین و متمکنین وسیله دارند و فرزندانشان را می‌فرستند و آنها هم در یک رشته تخصصی درس می‌خوانند از بودجه ایکه اینقدر کم است بهیچوجه نباید آنها را فرستاد بنده فکر کردم که این لایحه باینصورت خواهد آمد که وزارت فرهنگ از این پس مجاز است سالیانه مبلغ معینی صرف کنید که عده‌ای را از سال سه متوسطه آماده کند و برای یاد گرفتن علوم تخصصی بخارجه بفرستد بنده چنین لایحه‌ای را خیلی مفیدتر می‌دانستم (صحیح است) امروز کشور ما احتیاج ندارد باینکه …
رئیس ـ آقای مهندس جفرودی در اطراف مخالفت با پیشنهاد صحبت بفرمائید، ۵ دقیقه هم بیشتر وقت ندارید.
مهندس جفرودی ـ بله عرض کنم امروز اگر ما در رشته پزشکی احتیاج داشته باشیم که افراد تحصیل کرد داشته باشیم بعقیده من لازم نیست که متخصصی عالی مقام درجه یک داشته باشیم که ۵ سال طب اینجا بخواند و ۵ سال هم در خارجه که بنده نمیدانم چه چیزهائی قادر باشند بخوانند ما این را در درجه دوم میدانیم بلکه باید مقدار طبیب باید در کشور زیاد بشود تعداد بهدار باید در مملکت زیاد باشد پلیس دسانته باشند که توانند دستورات این پزشکان را بهمین مقداری که الان از دانشکده‌ها بیرون می‌آیند بمرحله عمل بگذارند (مهندس فروهر ـ برای مدارس حرفه‌ای باید بفرستند) از اینجهت پیشنهاد جناب آقای امید سالار دارای این اهمیت است که اگر بخواهیم سن را ببرند بالا
بیشتر اطباء و لیسانسیه‌ها یعنی کسانی که مدارس عالی را بپول مردم ایران دیده‌اند امکان پیدا کنند بروند آنجا یک تذکر بسیار بجائی جناب آقای حشمتی دادند و آن این است که این آقایان یعنی یک دیپلمه طب یا یک لیسانسیه زبان خارجی را بحد کافی نمیداند که برود آنجا و تحصیلات عالیه بکند و تزش را بگذراند در صورتی که یک کسی را که از متوسطه از کلاسهای پائین می‌فرستند این جال را دارد فرصت دارد که تحصیلاتی بکند و زبان محل را یاد بگیرد و بعد بتواند تحصیلات عالیه را بکند و فکر نمی‌کنم که آقایان رأی باین پیشنهاد بدهند
رئیس ـ آقای امید سالار می‌خواهید استرداد بفرمائید یا می‌خواهید توضیح بدهید.
امید سالار ـ یک توضیح مختصر می‌خواهم عرض کنم.
رئیس ـ دیگر توضیح ندارد باید رأی گرفته مجدداُ قرائت میشود.
(بشرح سابق قرائت شد)
رئیس ـ آقای وزیر فرهنگ.
وزیر فرهنگ ـ در بیاناتی که فرمودند صحبت بالا بردن سن را فرمودند در پیشنهاد شان مرقوم فرموده‌اند که حداقل دارای دیپلم کامل متوسطه باشند بنده با ایشان موافقم حرفی ندارم، از سن قیدی نکرده‌اند.
مخبر کمیسیون فرهنگ ـ دکتر بینا)ـ بنده هم موافقم.
رئیس ـ آقایانی که با این پیشنهاد که آقای وزیر فرهنگ هم موافقند موافق هستند قیام فرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد پیشنهاد دیگری قرائت میشود، آقایان توجه داشته باشند که در توضیح و در مخالفت پیشنهاد ۵ دقیقه بیشتر نمی‌شود صحبت کرد. پیشنهاد دیگر قرائت میشود.
(بشرح ذیل خوانده شد)
مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی اینجانب پیشنهاد می‌نمایم که در ماده اول تعداد محصلین اعزامی معین شود. دکتر امین.
رئیس ـ آقای دکتر امین.
دکتر شفیع امین ـ بنده همان طوری که قبلا هم عرض کردم تعداد محصلین باید از حالا روشن بشود اولا از نقطه نظر بودجه‌ای در خارجه پورسانتاژی باید برای این عده یعنی دیپلمه‌ها باشد حالا که آقایان موافقت فرمودند که هم دیپلمه برود و هم لیسانسیه و هم دکتر در تبصره‌ای که طبق قانون قبلی از شاگردهای اول هر دانشکده‌ای می‌رفت پورسانتاژی معین بشود و تعداد دیپلمه‌ها که طبق ماده اول این قانون می‌روید باید کاملا معلوم بشود هم از نظر بودجه‌ای هم از نظر تعداد رشته تحصیلی که معلوم بشود چطور خواهند بود بطور متوسط خرج تحصیل هر دانشجو را در اروپا ۳۵ لیره در نظر می‌گیرند که مقداریش را وزارت فرهنگ می‌دهد و مقداریش را خود دانشجو که در هر ماه در حدود ۷۷۰۰ ریال میشود سالیانه در حدود ۹۵ هزار ریال میشود سالیانه در حدود ۹۵ هزار ریال می‌شد در آمریکا چون خرج گران تر است ۱۶۰ دلار می‌دهند میشود در ماه ۱۲۱۶۰ ریال و در هر سال میشود ۱۴۵۹۲۰ ریال به اضافه مخارج کتاب در امریکا چون مخارج تحصیل زیاد است این مبالغ زیادی اضافه میشود یعنی میشود گفت که هر محصلی که برای لیسانس می‌رود در اروپا در حدود بین ۴۰ تا ۴۵ هزار تومان در دوره تحصیلی از کیسه دولت خرج خواهد کرد در دکترا که بین ۶ تا ۸ سال است منیموم شش سال سیصد هزار تومان و ماکزیمم هشت سال پانصد هزار تومان خواهد بود در امریکا خیلی بیشتر خواهد بود در حدود ۱۵۰ هزار تومان برای مملکت تمام خواهد شد و در لیسانس حداقل ۱۱۰ تا ۱۲۰ هزار تومان بری این مملکت تمام خواهد شد اینها را باید روشن کرد هم از نظر بودجه‌ای و هم از نظر خرجی که برای محصل میشود روشن بشود چهل نفر پنجاه نفر صد نفر، آقای وزیر فرهنگ خودشان خوب وارد هستند چون خودشان سرپرست بوده‌اند و بکارهایشان از نظر بودجه محیط هستند از نظر تعلیماتی این روشن بشود رشته ما تعیین بشود بنده خودم تجربه دارم در بهداری یا در بهداشت یا در دانشگاه تصور می‌کنم در عرض پنج، شش سال دیگر تعداد پزشکان و بهداریها و همان مدسن پراتیسین که جناب آقای دکتر فرمودند کافی خواهد بود فعلا تعداد دانشجویانی که در اروپا یا در امریکا در رشته طب تحصیل می‌کنند از تمام رشته‌ها بیشتر است پس از این هم آقایان اطمینان داشته باشند باندازه کافی طبیب خواهید داشت ولی متخصص ندارید بنده خواهش می‌کنم جناب آقای وزیر فرهنگ این را قبول بفرمایند و جناب آقای دکتر بینا مخبر هم قبول بفرمایند که برای رشته‌های تخصصی تعداد معین بشود مخصوصاُ برای پزشکی و بنده اطمینان می‌دهم که این دکترهائی که از دانشکده تهران یا تبریز و شیراز و اصفهان و مشهد بیرون می‌آیند از نظر طب ساده معادل فرنگ هستند ولی چیزی که هست ما متخصص نداریم از نظر تخصص برای فرا گرفتن و تحصیل در رشتة تخصصی در اروپا و یا امریکا حداقل سه سال وقت لازم است یعنی ما برای رشته هائی که برای مملکت لازم است برای تعلیم برای کادر تعلیماتی دانشکده‌ها و انشاء الله روی اصول صحیح زیاد خواهد شد و متخصص بقدر لازم بخواهیم داشت که حداقل و سال و حداکثر چهار سال بروند در رشته‌های تخصصی متخصص بشوند اگر اینها بخواهند طبیب بشوند در امریکا حداقل ۸ سال یا ده سال طول خواهد کشید که طبیب بشوند بنده یک نفر را در امریکا دیدم که چهار سال می‌گشت و هنوز نتوانسته بود سال اول دانشکده امریکا را ببیند چون در آنجا مشکل است و همین طور در انگلستان جوانانی از اینجا میروند آنجا برای تحصیل طب مدتها معطل می‌شوند و نمی‌توانند وارد شوند تغییر رشته می‌دهند میروند شیمی می‌خواهند اینست که باید تعداد روشن بشود پروسانتاژ روشن شود رشته‌ها معین بشود آن وقت بهتر خواهد بود.
(یکی از نمایندگان ـ رشته‌ها معین است) چ
ون در قانون گفته شده است بده خواستم معین بشود.
رئیس ـ آقای تیمور تاش مخالفید؟
تیمور تاش ـ بنده صدر در صد مخالفم.
رئیس ـ بسیار خوب دیگر لازم نیست به آقایان تذکر می‌دهم تا بحال ۲۲ پیشنهاد رسیده است توضیحی و مخالفت بیشتر از پنج دقیقه نمی‌شود چون ۲۲ تا پیشنهاد رسیده نباید پیشنهاد دهندگان بیش از ۵ دقیقه صحبت کنند. آقای تیمور تاش.
تیمور تاش ـ اگر یک مرد عامی و بیسوادی مثل بنده (صحیح است) خودم میدانم صحیح است، این پیشنهاد را کرده بود قابل گذشت بود بنده تعجب می‌کنم از جناب آقای دکتر، یک مرد فرهنگی که وقتی دولت می‌آید و برای کمک بفرهنگ مملکت برای اعزام محصل بخارج برای اینکه جوانهای مملکت بتوانند مردان فردای همین کشور بشوند می‌آیند میفرمایند اولا تعدادش را همین الان معین کنید و ثانیاُ مبلغ خرجش را تعیین کنید جناب دکتر قربان باید شما پیشنهاد بفرمائید آنچه را می‌توانید، آنچه را که در قدرت دارید بفرستید و هر چه که خرجش میشود بدهید و اما بدبختانه و بدبختانه این لایحه بسیار بسیار محدود است بدو دلیل اولش ماده دومش است که می‌گوید بتعداد اشخاصی که بر می‌گردند ما می‌توانیم محصل اعزام بکنیم یعنی شاید بیش از سی چهل نفر در سال نباشد دوم اینکه مقدار مخارج را هم معلوم کرده بسته بنظر هیأت وزیران است پس اینهم بدبختانه محدود است مرحله سوم را که می‌خواهم عرض کنم این است که اصلا این ماده حالا بماده سه که رسیدیم بنده عرایض زیادی دارم که اگر اجازه فرمودید عرض می‌کنم ولی لااقل بنظر بنده اگر ما بیائیم با این ثمن بخسی که بمحصل می‌دهیم و در بودجه وزارت فرهنگ هم معلوم است که چقدر است و مقدارش برای محصلینی که در خارجه هستند پیش خورد شده است و مصرف شده است این را هم بیائیم و محدود کنیم و مخصوصاُ مقید بعدد و قیمت بکنیم بنده صد در صد مخالفم.
دکتر امین ـ بنده توضیح دارم.
رئیس ـ یک دفعه بیشتر نمی‌شود توضیح داد توضیح دادید یک توضیح و یک مخالف یک دفعه قرائت میشود و رأی گرفته میشود (مجدداُ بشر سابق خوانده شد) رأی گرفته میشود باین پیشنهاد آقایانی که موافقند قیام کنند (چند نفری برخاستند) تصویب نشد پیشنهاد دیگر قرائت میشود
(بشرح ذیل قرائت شد)
پیشنهاد می‌نمایم در تبصره ماده یک رتبه اول کامل متوسطه هم از مسابقه معاف باشد. سعید مهدوی.
رئیس ـ آقای مهدوی.
مهدوی ـ راجع بشاگردان دانشکده ـ‌ها و دانشسرا رتبه اول را از مسابقه معاف کردید که بهزینه دولت فرستاده شود بنده در پیش نهادم ذکر کردم این برای تشویق محصلین است برای حائز شدن رتبه اول بهتر این است که وقتی محصلین که دوره کامل متوسطه را طی می‌کنند و بایشان تصدیق می‌دهند و رتبه اول را حائز می‌شوند آن شرائطی که برای شاگردان اول دانشکده قائل بشوند که از مسابقه معاف باشند این بنظر بنده مشکلی برای وزارت فرهنگ تولید نمی‌کند و یک نوع تشویقی هم برای حائزین رتبه اول مدارس است (صحیح است)
رئیس ـ آقا وزیر فرهنگ.
وزیر فرهنگ ـ اگر این محصلینی که می فرمائید امتحان متوسطه می‌دهند همه در یکجا امتحان می‌دادند و یک شاگرد اول می‌داشتند این فرمایش جنابعالی صحیح بود ولی ما عده زیادی دبیرستان داریم و هر دبیرستانی هم یک امتحان مستقلی دارد و هر کدام یک شاگرد اول بنابراین این پیشنهاد عملی نیست بنده می‌خواهم عرض کنم ما می‌خواهیم شاگردهای برجسته متوسطه را برای رشته‌های تخصصی معینی که در ماده اول ذکر شده بخارج بفرستیم بنابراین مسابقه‌ای که ما می‌کنیم با آن مواد و رشته‌های تحصیلی مورد حاجت متناسب خواهد بود از این جهت است که امتحان متوسطه با این مسابقه تفاوت دارد بنظر بنده بهتر است موافقت بفرمائید از برای این که این پیشنهاد عملی نمی‌تواند باشد به مناسبت تعداد زیاد دبیرستانهای کشور و عدم امکان انتخاب یک نفری که میفرمائید صرف نظر بفرمائید.
سعید مهدوی ـ بنده صرف نظر کردم.
رئیس ـ پیشنهاد دیگری قرائت میشود.
(بشرح زیر خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم تبصره ماده یک بشرح زیر اصلاح گردد
عده این دانشجویان از هر شعبه هر دانشکده یکنفر الی آخر، مهندس جفرودی.
رئیس ـ آقای مهندس جفرودی.
مهندس جفرودی ـ توضیح این پیشنهاد را آقای مهندس هدایت وقتی اینجا تشریف داشتند دادند مقصود این است که دانشکده فنی ما شعبه معدن دارد شعبه راه و ساختمان دارد شعبه برق دارد شعبه شیمی الان ما در مملکت مهندس مکانیک خیلی کم داریم تعداد مکانیسین ـ هائی که در مملکت هستند فوق العاده کم است روز بروز هم ماشین باین مملکت وارد میشود و باید متناسب با تعداد ماشین هائی که وارد مملکت می‌شوند مهندس و کادر فنی تربیت بشود این لایحه طوری تنظیم شده که هر سال یکنفر از اینها فرستاده میشود این یکنفر ممکن است از راه و ساختمان باشد برای اینکه بهترین نمره را آورده باشد مثلا شاگرد اول شعبه مکانیک ۱۶ خوب طبیعتاُ شورای دانشکده این را می‌فرستد حالا که می‌خواهید تشویق بکنید تشویق مفید بکنید که برای مملکت مفید باشد بنده تردید ندارم که جناب آقا وزیر فرهنگ این نظر بنده را تأیید میفرمایند منتهی کمی بودجه است که مانع است این است که بنده خواستم از ایشان استدعا بکنم از لحاظ شعب دانشکده‌ها مثل دانشکده ادبیات این محظور را دارید اینرا محدود بکنید بیک عده دانشکده معینی که مرد نظر است و باین ترتیب لایحه اصلاح شود.
رئیس ـ آقای وزیر فرهنگ.
وزیر فرهنگ ـ موضوع احتیاجات مملکت در رأس آن موضوعاتی است که در این قانون مورد توجه بوده است
در ماه اول ملاحظه میفرمائید که ذکر شده که این اشخاص برای تحصیل رشته‌های مختلف پزشکی، فنی، کشاورزی، علوم و تعلیم و تربیت میروند بنابراین مهندس مکانیک نداریم و مهندس ماشین نداریم و همین امر موجب شده که این قانون را بیاوریم برای اینکه این متخصصین را تربیت کنیم در آن ماده اول هم پیش بینی کردیم اما اینکه شاگردان اول دانشکده‌ها را بفرستیم این یک اصلی کلی است یا ما باید قبول کنیم همان قانون سابق را که شاگردان اول همه رشته‌ها را بفرستیم این خودش در سال ۶۰ نفر ۷۰ نفر میشود (یک نفر از نمایندگان ـ بشود) بشود اما یک مطلب هست که خرج آنها را هم باید داد خرجش در بودجه پیش بینی میشود بودجه‌ای هم که الان داریم یک رقم محدود معینی دارد که باید بمصرف محصلین برسد ما در سال دویست میلیون ریال برای اینکار اعتبار داریم و این محصلینی که الان در خارجه هستند از این دویست میلیون ریال دارند استفاده می‌کنند (موسوی ـ از چقدرش استفاده می‌کنند) تقریباُ تمام البته ما می‌توانیم بتدریج که محصلین می‌آیند بترتیب محصل جدید بفرستیم (صحیح است) من به آقایان اطمینان می‌دهم که اگر روزی ممکن شد از حیث بودجه سایرین را هم بفرستیم ولی الان بنده اگر این پیشنهاد را قبول کنم باید از اعزام دیپلمه‌های متوسطه صرفنظر کنم و باین جهت بنده این پیشنهاد را قبول نمی‌کنم برای اینکه همانطور که عرض کردم و بکرات امتحان کردیم ما اگر از دیپلمه‌های متوسطه بتوانیم بفرستیم نتیجه بهتر می‌گیریم اما اگر لیسانسیه‌های رتبه اول قرض بفرمائید رشته فلسفه یا رشته قضائی یا رشته‌های قسمت‌های دیگر دانشکده‌ها را بخواهیم تمام را بفرستیم ما را محدود خواهد کرد از نظر اعتباراتی که داریم البته اگر اعتبارات نامحدودی در سال داشتیم بنده فوراُ این پیشنهاد را قبول می‌کردم چون هر چه بیشتر بفرستیم هر چه بیشتر تشویق بکنیم بهتر است ولی متأسفانه فعلا نمی‌توانیم و فعلا بین این مطلبی که میفرمائید که در تبصره باید اصلاح بشود و خود ماده تعارض پیدا میشود برای اینکه اگر این را قبول کنیم دیگر ماده را نمی‌توانیم اجرا کنیم یعنی باید هر چه بول داریم صرف این شاگردان اول دانشکده‌ها بکنیم یعنی فرض بفرمائید محصل بفرستیم در پاریس در رشته ادبیات فارسی دکترا بگیرند بنده نمیدانم آیا این لازمتر است یا یک دیپلمه متوسطه را بفرستیم آبیاری بخواهد همین احتیاجات مملکت است که ما را وادار می‌کند یک محدودیت هائی در یک قسمتهائی قائل بشویم برای اینکه امکانات مالی ما محدود است اینست که بنده استدعا می‌کنم و بآقا اطمینان می‌دهم در این انتخاب رشته‌ها که در ماده ۱ معین کردیم بقسمتهای فنی و کشاورزی و پزشکی اهمیت بیشتری می‌دهیم وسعی می‌کنیم از دیپلمه‌های متوسطه‌ای که می‌فرستیم همیشه برای این رشته‌ها باشد که مورد علاقه آقایان است و همینطور هم باید باشد و باید ترتیب منظور آقایان تأمین میشود و اما اینکه فرمودید همه شاگردهای اول را بفرستیم نخواهیم توانست با بودجه فعلی اینکار را بکنیم.
رئیس ـ آقایان توجه بفرمائید پیشنهاد مجدد قرائت میشود و بعد رأی می‌گریم
(بشرح زیر خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم تبصره ماده ۱ بشرح زیر اصلاح گردد.
عده این دانشجویان از هر شعبه هر دانشکده یکنفر الی آخر مهندس جفرودی.
رئیس ـ رأی گرفته میشود به این پیشنهاد آقایانی که موافقند قیام فرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد ..
۶- تقدیم لایحه سازمان نقشه برداری کشور و استرداد لایحه سابق بوسیله آقای وزیر صنایع و معادن
رئیس ـ آقای وزیر صنایع و معادن.
وزیر صنایع و معادن (مهندس شریف امامی)ـ بطوری که خاطر آقایان محترم مستحضر است در سال گذشته لایحه سازمان نقشه برداری کشور از طرف دولت گذشته تقدیم مجلس شورای ملی شد نظر باینکه در این لایحه اصلاحاتی لازم بود در آن لایحه تجدید نظر شده بو مجدداُ تقدیم میشود آن لایحه مسترد خواهد شد چون این یکی از کارهای اساسی است که باید بصورت اساسی انجام شود و نجنبه فنی دارد و قرار شده باینکه این سازمان نقشه برداری در سازمان صنایع متمرکز بشود و کلیه کارهای نقشه برداری کشور که الان در قسمت‌های مختلف صورت می‌گیرد در آنجا متمرکز بشود از این لحاظ خواستم استدعا کنم توجه بشود که این لایحه در کمیسیونها زودتر رسیدگی و شور بشو که در جلسه علنی هر چه زودتر مطرح گردد (احسنت)
رئیس ـ بکمیسیونها مربوطه فرستاده میشود . .
۷- مذاکره در گزارش کمیسیون فرهنگ راجع باعزام محصلین بخارجه
رئیس ـ پیشنهاد دیگری قرائت میشود.
(بشرح زیر قرائت شد)
مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌نمایم تبصره ماده ۱ قانون اعزام محصل بخارجه بشرح زیر اصلاح شود.
تبصره ـ در هر سال دانشجویان رتبه اول شعبه مختلف دانشکده‌های پزشکی و فنی و هنرکده و کشاورزی و بعضی از رشته‌های علوم و ادبیات مرکز و شهرستانها بدون مسابقه بهزینه دولت بخارجه اعزام می‌شوند ترتیب انتخاب دانشجوی رتبه اول دانشکده‌ها و دانشسرای عالی و هنر ساری عالی که رشته‌های تحصیلی متعدد دارند و فوقاُ ذکر نشده از ما بین فارغ التحصیلان رتبه اول رشته‌های مختلف آن دانشکده با تصویب شورای دانشگاه خواهد بود. مهندس سعید هدایت.
رئیس ـ آقای مهندس هدایت.
مهندس هدایت ـ در اینجا که موضوع اعزام فارغ التحصیلان رتبه اول بحث و صحبت شده و بنده عرایضی کردم جناب آقای وزیر فرهنگ استدلالاتی فرمودند که بنظر بنده تا اندازه‌ای صحیح بود و لکن جمع بین این دو نظر هم ممکن است همانطور که دوست عزیز و همکار محترم بنده آقای دکتر شاهکار اینجا در مخالفت افراد فرمودند که در بعضی رشته‌ها ما فقر آدم داریم و فقر متخصص داریم پس بهتر است در آن رشته ـ‌ها که خود جناب آقای وزیر فرهنگ هم معتقد هستند قبول بفرمایند که در آن شعب مختلف که مملکت احتیاج دارد متخصص تربیت کنیم و اگر نخواستیم متخصص فلسفه تربیت کنیم دست وزارت فرهنگ باز باشد مخصوصاُ استدلال فرمودند بعضی دانشکده‌ها مثل دانشگاه ادبیات رشته‌های مختلف دارند هفت هشت رشته دارد و حال آنکه دانشکده پزشکی یک شاگرد اول بیشتر ندارد این است که بنده جمع بین این دو مطلب و دو نظر که خود جنابعالی هم تصدیق فرمودید کردم و روی این اصل یک پیشنهادی تقدیم کردم که رشته‌های مختلف فنی همان رشته هائی که در نظرمان است یعنی رشته پزشکی و رشته مختلف فنی و کشاورزی و اینها همه شعبش را موافقت بفرمائید رتبه‌های اولشان بخارجه اعزام بشوند و از بعضی رشته‌های علوم و ادبیات یکنفر را بفرستید آن را اختیارش را با وزارت فرهنگ گذاشتید بری اینکه اختیار با دولت باشد و در آن قسمت هائی که مثل دانشسرای عالی و هنر سرای عالی رشته‌های مختلف دارد همانطوری که در قانون و در این لایحه هست بانتخاب شورای عالی دانشگاه باشد این جمع بین هر دو نظر است و بنده استدعا می‌کنم که حضرتعالی که کاملا واقف باین مطلب هستند این پیشنهاد را قبول بفرمائید یکی هم شرط سن را از آن برداشته‌ام برای اینکه آنجا ذکر نشده بچه سنی فقط نوشته است شرایط سنی اگر شرایط سنی مقصودتان همان ۲۲ سال بالا است اینکه صحیح نیست برای اینکه اینها دیپلمه دانشکده‌ها هستند بنا بر این سن ۲۲ سال کافی نیست و باید در سن ۲۲ سال تجدید نظر بشود ولی این شرایط سنی اینجا یک لغت زائدی بود که بنده در پیشنهادم حذف کردم .(دکتر بینا ـ در تبصره نوشته بدون مسابقه و رعایت شرایط سنی) خیلی خوب وقتی اینطور است بنده این قسمت را قبول می‌کنم و شما هم آن قسمت دیگر پیشنهاد را قبول بفرمائید.
رئیس ـ آقای وزیر فرهنگ.
وزیر فرهنگ ـ بنده با کمال تأسف باید عرض کنم و از آقا استدعا کنم ک این پیشنهاد را مسترد بفرمایند برای اینکه جناب آقای مهندس هدایت این پیشنهاد اسباب یک تبعیضی میشود بین دانشکده هائی که تابع دانشگاه هستند که ما بگوئیم
از یک دانشکده همه فارغ التحصیلها را بفرستیم و از یک دانشکده یکنفر را بفرستیم ما یک تصمیم کلی می‌گریم و از هر دانشکده یکنفر را می‌فرستیم و آن نظری که اصولا آقایان دارند راجع به تربیت کادر متخصص همانطور که عرض کردم ما در ماده ۱ تأمین کردیم و بخصوص ذکر کردیم مواد و رشته‌های را و در انتخابی هم که بعدها خواهیم کرد کوشش خواهیم کرد که آن رشته‌های فنی و کشاورزی و پزشکی پورسانتاژش بیشتر باشد و از آن رشته‌ها عده زیادتری بفرستیم این را اطمینان داشته باشید و برای اینکه یک اثر روحی بدی باقی نگذاریم بین دانشکده‌های مختلف این تبعیض را روا نفرمائید و استدعا می‌کنم که پیشنهاد را مسترد و صرفنظر بفرمائید.
رئیس ـ آقای مهندس هدایت رأی بگیریم یا مسترد می‌کنید؟
مهندس هدایت ـ رأی گیرید دیگر هیچکس در ایران تحصیل نخواهد کرد.
رئیس ـ پیشنهاد مجدداُ قرائت میشود (بشرح سابق خوانده شد) رأی می‌گیریم باین پیشنهاد آقایان موافقین قیام فرمایند (عده کمتری برخاستند) از ۸۶ نفر ۴۲ نفر رأی دادند بنابراین تصویب نشد پیشنهاد دیگری قرائت میشود (بشرح زیر خوانده شد)
محصلینی که طبق ماده و تبصره فوق و بهزینه دولت بخارجه اعزام می‌شوند باید متعهد شوند که پس از تکمیل تحصیلات لااقل باندازه مدتی که از هزینه دولت استفاده کرده‌اند در کشور ایران بکار بپردازند صدرزاده.
(چند نفر از نمایندگان ـ بسیار خوب است)
نمایندگان ـ مجدداُ قرائت بفرمائید.
رئیس ـ آقای صدر زاده.
صدر زاده ـ عرض کنم بعد از مطالعات زیادی که شده است راجع باعزام محصلین به خارج باز برگشتیم بهمان روشی که در زمان اعلیحضرت فقید بود و آن اینست که بخرج دولت معین نمائیم محصلین بخارجه اعزام شوند البته عده کمتر خواهد شد چرا؟ برای اینکه الان از این اعتبارات موجود نصف مخارج را اولیاء محصلین می‌دهند و نصف را هم دولت ولی بعدها تمام مخارج را دولت خواهد پرداخت بنابراین عده کمتر خواهد شد در آنموقع بنده نظرم هست شرط بود اشخاصی که بپول دولت میروند تحصیل می‌کنند در همان رشته‌ای که تحصیل می‌کنند باید بیایند اینجا و در خدمات دولت ایران خدمت بکنند (خرازی ـ دو برابر آن مدت) یک عده زیادی هم این خدمت را انجام دادند حالا اگر یکعده‌ای خدمت خود را انجام ندادند ولی بیشتر آنها هم خوب خدمت کردند و از وجود آنها استفاده شد و فعلا هم مملکت از وجود آنها استفاده می‌کند بعضی از محصلینی که از خارج آمده‌اند برای بنده نقل می‌کردند که بعد از اینکه تحصیلات ما در آنجا تمام میشود از کمپانیها می‌فرستند از ما دعوت می‌کنند که آقا اگر می‌خواهید در مملکت ما بمانید ما حاضریم در اینجا بشما کار مناسب می‌دهیم و شاید هم حقوقهائی بدهند پیش از اینجا درست ولی هیچ منطق ندارد که ما از خزانه دولت بیائیم پولی بدهیم بیک عده محصل که غالباُ هم ممکن است مستطیع باشند و دارا باشند و آنوقت با پول این مملکت بروند تحصیلاتشان را بکنند ولی متخصص برای امریکا درست کرده باشیم (صحیح است) من البته این شرط را نکردم که باید بخدمت دولت پیشنهاد کردم بیایند در خدمت کشور و هر خدمتی که می‌خواهند بکنند (احسنت) و این پیشنهاد را کردم که محصلینی که طبق ماده و تبصره فوق (چون این قسمت بعد از تبصره شاگردان اول دانشکده‌ها گذاشته میشود) و بهزینه دولت بخارجه اعزام می‌شوند باید متعهد شوند که پس از تکمیل تحصیلات لااقل باندازه مدتی که از هزینه دولت استفاده کرده‌اند در کشور ایران بکار پردازید (دکتر شفیع امین ـ باید تضمین بپردازند) (صارمی ـ وجه التزام بگیرید) (تیمور تاش ـ ضمانت اجرائی باید داشته باشد)
وزیر فرهنگ ـ بنده این پیشنهاد را قبول می‌کنم.
رئیس ـ آقا وزیر فرهنگ هم قبول کردند آقای دکتر دادفر مخالفید؟ بفرمائید.
دکتر دادفر ـ بده با پیشنهاد جناب آقای صدرزاده فقط این نظر که تعهد تنها کافی نیست مخالفم چون باید یک کلمه تضمین هم پشت سرش باشد تا کافی باشد برای اینکه تمام آنها که از کشور میروند الان این تعهد را میسپارند ولی با وجود این تعهد نمایند.
رئیس ـ رأی گرفته میشود. باین پیشنهاد آقایانی که موافقند قیام فرمایند (دکتر شفیع امین ـ با تضمین)(اردلان ـ تضمین ندارد) تعهد ممکن است بگیرند (عده بیشتری برخاستند) تصویب شد دیگر در ماده اول پیشنهادی نیست رأی گرفته میشود بماده اول با دو تبصره و اصلاحی که شده است آقایانی که موافقند قیام فرمایند (عده زیادتری برخاستند) تصویب شد ماده دوم قرائت میشود
(بشرح زیر خوانده شد)
ماده ۲- بمحصلینی که در تاریخ تصویب این قانون در خارجه بتحصیل اشتغال داشته و بآنان کمکی بعنوان تفاوت قیمت ارز تحصیلی میشده از این پس تا خاتمه تحصیلات کمک هزینه تحصیلی پرداخت خواهد شد مقدار کمک هزینه و مقدار ارزی که بقیمت فروش بانک ملی از طرف اولیاء‌آنان حواله میشود و هم چنین شرایط مدت و چگونگی استفاده از کمک هزینه طبق مقررات مصوبه هیئت وزیران تعیین میشود ولی تدریج که این محصلین مراجعت و یا ترک تحصیل می‌نمایند اعتبارات مربوط بکمک هزینه آنها بمصرف اعزام محصلین طبق ماده یک خواهد رسید.
رئیس ـ آقای صارمی مخالفید؟ بفرمائید.
صارمی ـ گفته میشود این قانون که بمجلس شورای ملی آمده است برای این است که ترتیب صحیحی نسبت بوضع محصلین بشود و در این حال رفع تبعیض هم بعمل بیاید متأسفانه ماده ۲ یک تبعیضی قائل شده است یعنی افرادی که در خارج از چندین سال قبل اشتغال بتحصیل پیدا کرده‌اند و از ارز دولتی هم مستفید شده‌اند حالا هم بایستی سالها ارز دولتی را بگیرند ولی محرومین نگیرند بعبارت ساده صاحبان نفوذ و قدرتی که از چندین سال قبل از ایمن توانسته‌اند فرزندان خودشان استفاده کرده‌اند و ارز دولتی گفته‌اند حالا هم همان وضع ادامه پیدا بکند ولی افرادی که در سابق نتوانسته‌اند از ارز دولتی بهره مند بشوند حالا هم وضع ادامه پیدا بکند ولی افرادی در سابق نتوانسته‌اند از ارز دولتی بهره مند بشوند حالا هم محروم باشند (حشمتی ـ وسط کار که نمی‌شود او را محروم کرد (وزیر فرهنگ در ماده ۴ پیش بینی شده است و رفع آشکار شده) اینجا نوشته شده است ‹‹ بمحصلینی که در تاریخ تصویب این قانون در خارجه بتحصیل اشتغال داشته و بآنان کمکی بعنوان تفاوت قیمت ارز تحصیلی میشده از این پس تا خاتمه تحصیلات کمک هزینه تحصیلی پرداخت خواهد شد ›› جناب آقای وزیر فرهنگ میفرمایند ماده ۴ رفع این اشکال را کرده است ماده ۴ چیست؟ می‌گوید ‹‹ بمحصلینی که در اسفند ۱۳۳۵ در خارجه مشغول تحصیل بوده‌اند در صورتی که دارای گذرنامه تحصیلی نباشند گذرنامه تحصیلی داده میشود و بآن عده که در یکی از رشته‌های مندرج در ماده ۱ بتحصیل مشغول باشند بشرط وجود اعتبار بمیزان مقرر در ماده ۲ کمک هزینه تحصیلی پرداخت میشود ›› (حشمتی ـ یعنی ماده ۲ را از بین برده‌اند) نه قربان اجازه بفرمائید یعنی آنهائی که تا بحال میگرفته‌اند حالت هم بگیرند و برای دیگران اگر اعتبار پیدا شد بشرط تأمین اعتبار آنها هم می‌توانند از آن مزایا بهره مند بشوند بنده نظرم این است که اگر کمک میشود در تحت یک شرایط خاص بافرادی که در خارج در تاریخ ارای این قانون مشغول تحصیل هستند و واجد شرایط مقرره در ماده یک هستند یعنی دیپلمه باشند بزبان خارجه آشنا باشند در رشته‌های مورد استفاده کشور تحصیل بکنند اعم از اینکه در سابق میگرفته‌اند یا ا حالا نمیگرفته‌اند بالتساوی از این اعتبارات استفاده کنند میفرائید ممکن است اعتبارات موجود برای نباشد (صحیح است) بنده می‌گویم اگر اعتبار موجود کافی نباشد بچه مناسبت بهره مندان چندین سال حالا هم استفاده کنند (حشمتی ـ آنها مشغول تحصیل هستند بتدریج درست میشود) بلی بتدریج تحصیلشان تمام بشود ولی آن بیچاره‌ای که استفاده نمیکرده نکند بنده میدانم که عرایضم فوق العاده مورد قبل برای بعضی از افرادی که حالا استفاده می‌کنند نخواهد بود و یک قدری هم ممکن است بر خلاف امیال باشد ولی بنده عرضم را می‌کنم و می‌گویم صاحبان نفوذی که سابقاً استفاده می‌کردند اجازه بدهید یک مختصری هم افراد غیر متنفذ که داراثی این شرایط هستند یعنی افرادی که تا این تاریخ دارای دیپلم متوسط هستند بزبان رخاجه آشنا هستند و در رشته‌های مختلفه که مورد نظر وزارت فرهنگ کشور هست تحصیل می‌کنند از این کمک هزینه تحصیلی استفاده کنند تبعیض هم قائل نشوید باینجهت پیشنهادی هم تقدیم کردم که در موقع خودش صحبت خواهم کرد.
رئیس ـ آقای عمیدی نوری موافقید؟ بفرمائید.
عمیدی نوری ـ بنظر بنده این ماده ۲ یکی از بهترین مواد این لایحه است دلیلش هم این است ه در هر امری همیشه حق مکتسب را بایستی حفظ کرد و اگر در امور حقوقی ما این حق را بهش احترام نگذاریم انتظار اجتماع بهم می‌خورد یک افرادی فعلا در کشورهای خارجه مشغول تحصیلند و طبق قانونی هم که در مجلس شورای ملی گذشت جناب آقا صارمی هر کس در دانشکده‌های خارجی تحصیل می‌کند اگر آن دانشکده مورد تصدیق واقع شود وزارت فرهنگ این تفاوت را می‌دهد این قانون گذشته و الان طبق این قانون عمل میشود و کسانی که از این تفاوت استفاده می‌کنند تمام مشمول این قانون هستند این مطلبی را که جناب آقای صارمی فرمودند صحیح است این مطلب مال قبل از این قانون بود البته قبل از این قانون روی نظر دولتها بود دولتها لیست تهیه می‌کردند گاهی اعمال نظر سیاسی هم می‌کردند حتی در دوره دکتر مصدق مثلا پسر فرامرزی را از لیست در آوردند چرا؟ برای اینکه او مخالف بود با سیاست آنها شما خودتان در دوره ۱۸ شرکت داشتید پیشنهاد کردید تصویب کردید که این خاصه خرجی از بین برود و حالا طوری است که آن کسانی که منتفع هستند از طبق قانون در دانشکده‌ها مشغول تحصیل هستند و کمک هزینه بآنها داده میشود بنابراین این ماده بنظر بنده صحیح است و حتی این
ماده آمده است و تقریباُ آنچه که داده شده میشود نصف کرده است ولی بتمام کسانی با مسابقه اعزام می‌شوند تمام می‌گویند طبق ماده اول یکسانی که فعلا مشغول هستند در حدود نصف داده میشود و بعد هم گفته ماست بتدریج که اینها تحصیلشان تمام میشود و می‌آیند بیک عده و طبقه دیگر داده میشود بنظر بنده در اساس این ماده خوب است منتهی بنده یک ایرادی دارم که پیشنهاد اصلاحی کمک یا بصورت دیگری است باید متناسب با زندگیشان باشد الان این ارزی که داده میشود کفی نیست حتی کسانی که کم دارند ارز آزاد می‌خرند و وزارت فرهنگ با موجود بودن ارز آماده نیست که بیش از ۳۵ لیره اجازه دهد و اشخاص مجبور می‌شوند که بیک صورت دیگری برای اولاد خودشان ارز اضافی را از خارج تهیه کنند و بفرستند این را باید تأمین کرد و بنده پیشنهاد اصلاحی داده‌ام که در این قبیل موارد که در اختیار هیئت وزیران است ارزی بمیزان کافی که وافی برای اعاشه هزینه تحصیلی باشد داده شود این عرایض بنده است.
رئیس ـ آقای تیمور تاش مخالفید؟
تیمور تاش ـ عرضی ندارم.
رئیس ـ آقای ارباب.
ارباب ـ موافقم.
رئیس ـ آقای صدر زاده.
صدر زاده ـ عرضی ندارم.
رئیس ـ آقای بهبهانی.
بهبهانی ـ عرضی ندارم.
رئیس ـ بنابراین دیگر کسی اجازه صحبت نخواسته پیشنهادات ماده ۲ قرائت میشود.
(پیشنهاد آقای صدر زاده بشرح زیر خوانده شد)
کمک مذکور در این ماده در هر حال کمتر از میزانی که قبل از تصویب این قانون میشده نخواهد بود.
رئیس ـ آقای صدرزاده.
صدزاده ـ بنده یک نگرانی دارم و آن ایست که در هر مملکتی بخصوص در ایران اکثریت جمعیت را طبقه متوسط تشکیل می‌دهند یعنی آن عده‌ای که فقیر هستند و آن عده‌ای که بسیار متمول هستند آنها در اقلیت هستند و اکثریت با طبقه متوسط است در اینجا متوسطین در این قانون یعنی بروش سابقه استفاده می‌کردند نصف را خودشان می‌دادند و نصف را دولت می‌داد ولی بتدریج این روش موقوف خواهد شد و تمام مخارج را دولت خواهد داد طبعاُ بیک عده کمتری و سایرین را هم اجازه داده است که بخرج خودشان بروند البته طبقه متمول می‌توانند بخرج خودشان بروند در هر حال امیدواریم در انتخاب محصلین یک دقت هائی بشود که لااقل افرادی که میروند برای تحصیل خواه غنی باشند خواه فقیر تحصیلات عالیه بدست بیاورند و بتواند برای مملکت مفید باشند بنده از این پیشنهاد که دادم منظورم این بود که الان دولت بآن عده‌ای که رفته‌اند تحصیل کرده‌اند و طبق این قانون پنجاه در صد تقریباُ کمک گرفته‌اند هر ولی طفلی یا بنده یا دیگری فکر کرده بودیم وضعیت خودمان را با آن ترتیب سنجیده بودیم که یک نفر یا دو نفر از اولادمان را بفرستیم و فرستادیم بنابراین اگر تغییر ی در میزان آن کمک داده شود که بخواهند بمیزانی کمتر از میزان کنونی بدهند بوضعیت اولیای اطفال صدمه می‌زند چون فکر این وضع جدید را نکرده‌اند و شاید فلسفه اینکه قانون هیچوقت شامل ما تقدم نمی‌شود همین است من یقین دارم جناب آقای وزیر فرهنگ عقیده دارند که نسبت بمحصلینی که در خارجه تحصیل می‌کنند کمک کنند ولی خوب کار از محکم کاری عیب نمی‌کند بنده این پیشنهاد را دادم که آن میزان ارزی را که بعنوان کمک بمحصلین از هر طبقه‌ای که هستند می‌دهند باید از میزان فعلی پنجاه در صد کمتر نباشد زیادتر از آنرا خوشان می‌دادند بسته بهمت خودشان است.
رئیس ـ آقای وزیر فرهنگ.
وزیر فرهنگ ـ این کمکی که بمحصلین تاکنون میشده که پرداخت تفاوت قیمت ارز آنها است نسبت بآن قیمتی که سابقاُ بآنها داده می‌شد و قیمتی که فعلا هست این کمک الان بصورتی است که نه خود محصلین و شاید بسیاری از اولیای محصلین احساس نمی‌کنند که فرزندان آنها که در خارجه تحصیل می‌کنند یک قسمت از مخارج تحصیلی آنها را دولت می‌دهد (تیمور تاش ـ رقم بفرمائید) ما الان ماهی ۳۵ لیره به محصلین مقیم اروپا می‌دهیم نصف قیمت ۳۵ لیره را (دولت آبادی ـ قدری کمتر) ما می‌دهیم و نصف قیمت ۳۵ لیره را اولیای اطفال می‌دهند ۳۵ لیره که بهر محصل در ماده داده میشود در اروپا نصف قیمتش تقریباً میشود ۴۰۰ تومان در ماه (صدر زاده ـ ۳۸۰ تومان) قریب چهار صد تومان را دولت می‌دهد و نصف دیگرش را ولی محصل یعنی آن موقعی که بانک ملی این اسعار را حواله می‌کند نصف پولش را بحساب وزارت فرهنگ می‌گذارد نصف پولش را از اولیای اطفال می‌گیرد (تیمور تاش ـ چقدر بودجه برای اینکار دارید ؟) الان عرض می‌کنم برای محصلین امریکا ماهی۱۶۰ دلار می‌دهیم و از این ۱۶۰ دلار هم چهل درصدش را ما می‌دهیم که شاید متجاوز از ماهی پانصد تومان میشود چهل در صد بدلیل اینکه ۳۵ لیره که بمحصلین مقیم اروپا می‌دهیم اگر تسعیر بفرمائید بدلار تقریباُ میشود صد دلار در امریکا چون خرج زنگی گرانتر است بمحصلین امریکا ۱۶۰ دلار می‌دهیم و با اینکه چهل در صد قسمت دلار را ما می‌دهیم معذالک نسبت بمحصلین اروپا هم زیادتر می‌دهیم روی هم رفته برای پرداخت این کمک بمحصلین چه اروپا و چه در امریکا بیست میلیون تومان اعتبار در بودجه وزارت فرهنگ هست احتیاطی که جناب آقای صدر زاده فرمودند البته بنده هم قبول می‌کنم چون نظر وزارت فرهنگ این نیست این کمک محصلینی را که الان مشغول تحصیل هستند کم کنیم و این فرمایشی که ایشان فرمودند کاملا صحیح است هر کس یک حسابی کرده و روی آن حساب فرزندش را به خارجه فرستاده است و دارد تحصیل می‌کند اگر بنا بشود این قانون بگذرد و بگوئیم چون اختیار در دست ما است و حالا میآئیم ۱۷/۵ لیره کمک محصل اروپا را مثلا ۱۰ لیره می‌دهیم البته این خلاف انصاف است و من یقین دارم در اینصورت برای بسیاری از محصلینی که در آنجا هستند گرفتاری فراهم خواهد کرد بنابراین نظر وزارت فرهنگ این نیست بنده این توضیح را خدمت آقایان عرض کردم و اگر لازم میدانید این پیشنهاد تصویب بشود و اصلاح بشود که این میزان کمک فعلی کمتر نخواهد شد بنده مانعی نمی‌بینم فقط یک مطلب را عرض می‌کنم و آن این است ه ما الان ۳۵ لیره بمحصلین می‌دهیم و نصف پولش را ما می‌دهیم یعنی در واقع ۱۷/۵ لیره بهر یک محصل اروپا داریم کمک خرج می‌دهیم اما این دلیل نمی‌شود که ما اجازه خردید ارز را از طرف اولیای آنها فقط بهمان پنجاه در صد محدود کنیم پیشنهاد آقای عمیدی نوری کاملا صحیح است (صحیح است) برای اینکه همانطوری که زندگی در اینجا ترقی می‌کند در خارجه هم ترقی می‌کند و ممکن است این ۳۵ لیره کفاف احتیاجات آنها را ندهد در اینصورت میزان ۳۵ لیره را ممکن است ترقی بدهیم یعنی بکنیم ۴۵ لیره اما ۴۵ لیره که کردیم بدیگر ۵۰ در صد ۴۵ لیره نمی‌دهیم و فقط همان ۱۷/۵ لیره‌ای که الان می‌دهیم خواهیم داد و اجازه خواهیم داد که کمیسیون ارز یک مبلغی هم بیشتر از قبل یعنی در حدود ۲۵ و۳۰ لیره که لازم است برای احتیاجات محصلین بنرخ آزاد بپردازد و ارز بدهد (صحیح است)
رئیس ـ رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای صدر زاده که آقای وزیر فرهنگ هم با آن موافقت کردند آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
۸- تعیین موقع و دستور جلسه بعد ـ ختم جلسه
رئیس ـ مجلس را ختم می‌کنیم جلسه سه شنبه بعلت مسافرت عده‌ای از آقایان نمایندگان تشکیل نخواهد شد روز پنجشنبه هم بمناسبت عید فطر تعطیل است جلسه آینده روز سه شنبه هفدهم خواهد بود دستور هم بقیه این لایحه
(مجلس ۵۰ دقیقه بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی ـ رضا حکمت.