مذاکرات مجلس شورای ملی ۷ آذر ۱۲۸۶ نشست ۱۹۸
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | قانون اساسی مشروطه و متمم آن |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۷ آذر ۱۲۸۶ نشست ۱۹۸
مذاکرات روز شنبه ۲۳ شهر شوال ۱۳۲۵ دارالشورای ملی
خلاصه مذاکرات روز پنجشنبه ۲۱ را آقا میرزا طاهر قرائت کردند.
آقای حاجی امام جمعه – جناب رئیس عرضی داشتم همانطوری که در صدر اسلام اشخاصی که قبل از فتح مکه ایمان به پیغمبر آوردند درجه آنها بیشتر است از اشخاصی که بعد از فتح مکه ایمان آوردند همینطور است در این مملکت در این مدت یک سال که انقلاب بود هر کس خدمت می‌کرد باید از او تشکر بکنیم لهذا جناب آقا میرزا آقای اصفهانی که فعلا بسمت وکالت از طرف آذربایجانی‌ها مأمور شده و می‌آیند دو ماه قبل فرمانفرما او را مأمور اصلاح امر خوی و ماکو نمود و می‌دانستید که چه هنگامه بود و دو دفعه هیئت مصلحه رفتند و نتوانستند کاری بکنند و جناب آقا میرزا آقا بموجب نوشتجاتیکه بمن رسید با کمال بی غرضی این کار مهم را اصلاح و طرفین را راضی نمود و ایضاً مسئله ثلثی بود که از طرف مجلس رجوع بایشان شد آنرا هم با کمال خوبی اصلاح کردند در حقیقت خدمت بزرگی نموده است اینست که از حسن کفایت و خدمات ایشان اظهار تشکر نموده و خیلی خوشوقت هستم (جمعی از وکلا اظهار تشکر و امتنان نمودند.)
احتشام الاطباء – اول جواب این ورثه مقتولین که آمده‌اند داده شود تا حواس وکلا جمع شود.
رئیس- جواب آنها معلوم است جناب آقای آقا سید عبدالله تشریف داشتند و قرار شد که قاتلین بقصاص برسند حال اختیار با خود ورثه آنهاست.
آقا میرزا فضلعلی آقا – کراراً مذاکره شده که اوقات مجلس مصروف خواندن قوانین شود چند قانون هم در میان است خوب است شروع به قانون شود.
رئیس- این کمیسیونها برای همینست که قدری از کار مجلس کم شود حالا هم چون کماینبغی در کار خود استوار نشده‌اند همین چند روزه دیگر شروع بقوانین می‌شود حالا هم می‌فرمایند همان قانون خوانده شود.
آقا میرزا فضلعلی آقا – البته بهتر است.
مخبرالملک – همان قانون اطنباعات که شروع شده بود قرائت شود.
رئیس- یکی از کمیسیونها که برای تنقیح قوانین است مشغول همین است که بعضی از مواد و فصول آنرا تنقیح کند و به مجلس بیاید.
آقا شیخ حسین – پریروز اینجا با حضور وزرا قرار شد که قاتلین مجازات شوند چون تاخیر افتاد این است که این حضرات آمدند و متلجی شده‌اند.
رئیس- اشتباه نشود دیر نشده است در سایر ممالک هم یک ماه دو ماه طول می‌کشد تا استنطاق شود والبته بمجازات خواهند رسید و هیچ کس در این مسئله مخالفت ندارد وآقای سید عبدالله هم فرمودند که باید مجازات شود در این صورت مسامحه نخواهد شد و این اشخاص هم بی جهت باینجا آمده‌اند.
مقبل لشکر – اینها میگویند قریب دویست نفر از سربازهای آن فوج رفته‌اند در دیوانخانه که ما دیه می‌دهیم که آنها بقصاص نرسند اینها هم میگویند ما راضی نیستیم بدیه و باید قصاص بشوند حال باید آنهاییکه مرتکب شده‌اند بقصاص برسند و آن چند نفر دیگر بقانون نظامی از نظام خارج شوند.
رئیس- در این باب هر چه گفته شود بیخود است واین مطلب رجوع شده است به دیوانخانه رسیدگی خواهد شد اختیار قصاص یا دیه هم با وارث است. آقا سید عبدالله هم نهایت جهد را فرموده‌اند دیگر نمیدانم کی این القا شبهه راکرده است.
اسدالله میرزا – پریروز در خصوص جواب دستخط اعلیحضرت همایونی مدتی گفتگو شد حالا اگر جوابی نوشته شده که قرائت شود و اگر هم مجلس خاص لازم است معین فرمایید.
رئیس – دو فقره است که باید جواب عرض شود یکی دخالت قوه مقننه است در اجرائیه بر حسب اتفاق تمام وکلا تاکنون چنین کاری نشده است اگر چند فقره تلگراف یک وقتی بیکی از ولایات شده بملاحظه خواهش خد آنها بوده است و هیچ وقت مجلس مداخله در کار آنها نکرده است اما در باب انجمنها آنهم بر حسب قانون اساسی اجتماعات آزاد است و اگر یک نفر از اهل انجمن خلاف رفتار کرده البته باید مجازات شود دیگر غیر از این چیزی نیست منتهی بعضی خواهش کردند و مطلبی پیشنهاد مجلس نمودند آنهم همه افراد ملت حق اینگونه اظهارات را دارند از قبیل نظام جدید و غیره.
لسان الحکماء- از آن روزی که مجلس مشغول مذاکره شد کمیسیون هم مشغول مذاکره شد در خصوص نظام جدید ولی چون باید از طرف مجلس چیز نوشته شود که رسما مطرح مذاکره بشود تا حال آنچه منتظر بودیم اظهاری نشد تا کمیسیون رأی خود را اظهار نماید.
وکیل الرعایا – غرض بنده راجع بدستخط اعلیحضرت است صحیح است آنچه را که فرموده‌اند ولی خوبست عرض شود هیئت وزرا تغییر می‌کنند ولی رئیس اجری که شخص اعلیحضرت است هرگز تغییر نمی‌کند خوبست این ثابت لایتغیر در اجرای قوانین تسامح نفرمایند.
آقا میرزا ابوالحسن خان – آنروز عرض کردم حالا هم عرض می‌کنم شخص اعلیحضرت مقدس است و ابداً مسئول نیست. مسئول هیئت وزراء است و اجرای امور را ما فقط از آنها می‌خواهیم.
آقا حاج امام جمعه – در دستخط مطلب سومی هم داشت و حضوراً هم گفتگو شد که حدود طرفین معلوم باشد و هیچ طرف تجاوز نکند عرض شد که حدود طرفین همان قانون اساسی است که بصحه همایونی رسیده است و طرفین نمی‌توانند تجاوز کنند اعتقاد بنده این است که همین تقریر که حضورا گفتگو شد در جواب کتبی هم نوشته شود.
رئیس- حال اجازه می‌دهند بهمان طور مختصراً نوشته شود و اینکه این تلگرافات و نوشتجات که از مجلس شده است بر حسب خواهش وزارتخانها بوده است.
آقا میرزا ابوالحسن خان – مجلس هیچوقت از وظایف خود خارج نشده است و همیشه بر حسب خواهش آنها بوده است. و علاوه مجلس حق نظارت در اجراء دارد واجرای آن را باید از وزراء بخواهد پس در این صورت هیچ وقت مجلس از تکلیف خود تجاور نکرده است.
مستشارالدوله – اینکه مجلس مداخله می‌کند یا نمی‌کند باید مشخص شود تا مجلس تکلیف خود را بداند یکی از تکالیف مجلس نظارت در اجرا است مثل اینکه بر حسب صلاح دید می‌گوید در آذربایجان دو فوج باید برود در این صورت اگر ما بسرکرده فوج گفتیم شما اینجا همچو بکنید یا نکنید این مداخله است. اما اگر به وزیر جنگ یا وزیر داخله گفتیم شما چرا اینجا را امنیت ندادید یا برخلاف رفتار کردید این حق ماست و مداخله در اجرا نیست ما اگر از ولایات شکایت آمد و ما راجع بوزارتخانه‌ها کردیم اینها مداخله در اجراییات نیست و حق مجلس است که بر حسب نظارت از وزراء بخواهند که چه کرده‌اند.
آقا سید حسن تقی زاده – اینکه شاهزاده فرمودند مقصودشان این بود که اگر جوابی نوشته شد به مجلس علنی آمده خوانده شود و اگر نباید جواب داده شود این مطلب اینقدر مذاکره لازم ندارد ولی عرض می‌کنم اینکه در دستخط بود که مجلس مداخله در اجرائیات نکند این مطلب محض اینست که مردم تکلیف خود را بدانند و رجوع به مجلس نکنند مجلس هم خوبست عرایض و مستدعیات را قبول نکند هر کس عرض یا خواهش داشد رجوع بوزارت نماید مجلس هم باید این اعلان را بکند که عرایض راجع بوزارتخانه‌هاست.
آقا میرزا ابوالحسن خان – معالجه این است که اعلان شود هر کس هر عرض و تظلمی دارد باید بوزراتخانها رجوه شود هر گاه آنجا رسیدگی نشد آنوقت فوق العاده در مجلس رسیدگی می‌شود
(ماده از قانون اساسی خوانده شد به این مضمون که اهالی حق دارند عرایض و تظلمات خود را به مجلس اظهار نمایند).
رئیس- مجلس غیر از این ترتیب رفتار نکرده است اگر هم اقدامی شده است بر حسب خواهش خود آنها بوده است از طرف مجلس هم اعلان شد که عرایض و تظلمات راجع بوزارتخانه هااست.
آقا میرزا محمود – آن مطلبی که آقای تقی زاده فرمودند گویا محل توجه بوده مقصودشان این بود که غرض اینست وکلاء متوجه باشند از حدود خودشان تجاوز نکنند مثلا نروند پیش اعضاء رئیسه تلگراف یا سفارشی بگیرند کلیه عرایض بوزارتخانه‌ها رجوع شود.
وکیل التجار – باید از طرف مجلس اعلان شود که تمام عرایض راجع بوزارت خانه‌ها است مگر اینکه از خود وزرات خانه‌ها شکایت داشته باشند آنوقت رجوع به مجلس کنند و این مطلبی را هم که آقا میرزا محمود گفتند باید وکلاء ملاحظه دارند.
آقا سید علینقی- گمانم این است درهر مطلبی که مذاکره زیاد بشود آن مطلب بیشتر پوشیده می‌ماند سابقاً از طرف مجلس اعلان شد که عرایض راجع بوزارتخانها باشد معهذا باز مردم عرض خود را به مجلس می‌کنند حالا هم جداً اعلام بشود تامردم بدانند.
اسدالله میرزا – اگر موشکافی شود اعلیحضرت بعضی مطالب را که وظیفه قوه مجریه دانسته‌اند همین است ولی نباید اعلیحضرت اهالی حالیه این مملکت را قیاس بسایر ممالک کنند بدیهی است بواسطه فشار ظلمی که در این مدت بمردم وارد آمده بود حالا که شنیدند مجلس تشکیل شده واسباب راحتی آنها را می‌خواهد فراهم نماید اقبال کرده تظلمات خود را به مجلس می‌نمایند و حال آنکه باید راجع بوزارتخانها باشد مقصود این است که این ایراد بر تمام اهالی مملکت است و این هم بواسطه همین است که عرض شد و مجلس هم از آنجاییکه مردم اعتماد بقوای مجریه نداشته‌اند تقویت و همراهی با آنها کرده است.
حاج معین التجار – این دستخط همایونی در تجریه قوه مجریه و مقننه نهایت میل مجلس بود که مجلس بتواند بکارهای خود که وضع قوانین است برسد اما در باب جواب دستخط چون فردا مجلس علنی نیست خوب است امروز نوشته شودو خوانده شود.
رئیس- این جواب نوشته می‌شود و فردا که روز یکشنبه است صبح خوانده می‌شود وزراء هم فردا برای کمیسیون خارجه حاضر می‌شوند بعد از آن فرستاده شود بحضور همایونی و روزهای یکشنبه هم حالا تا چندی خوب است مجلس علنی باشد.
وکیل الرعایا – بموجب قانون اساسی مجلس هیچ وقت از حق خود تجاوز نکرده است و مردم هم مختارند که تظلمات خود را به مجلس بنمایند و مجلس جواب آنها را از ادارات بخواهد مجلس هیچ وقت از حد خود تخطی نکرده است و قانونی که نوشته شده است باید مجری باشد.
رئیس- قانون اساسی همیشه لازم الاجرا است.
صدر نطنزی- در باب جواب دستخط اعلیحضرت آنچه لازم بود گفته شد ولی بنده عرض می‌کنم اعلیحضرت در سابق مکرر دستخط فرمودند که وزراء با وکلا اتفاق کرده کارها را اصلاح نمایند در اینصورت مجلس از حد خودتجاوز نکرده است.
آقای حاجی امام جمعه – اینکه شکایات راجع به مجلس بشود یا نشود با مردم است اما ببینیم غیر از اینکه اوقات مجلس ضایع می‌شود فایده یگر دارد منتهی آنها بواسطه امیدیکه دارند رجوع می‌کنند آنهم در اول کار است همین که کارها مرتب شد البته تام رجوع بمحال خود خواهد شد.
وکیل التجار- یکی دو روز وقت ما ضایع شد و حال آن که پریروز داخل در این صحبت شدیم که هیئت وزرا آنچه که می‌گفتند بیشتر از قوه ایشان نیست خواستم بدانم که این مطلب باید مذاکره شود یا نه؟
آقا سید حسن تقی زاده – با کمال یأس اظهار می‌کنم واین هم اظهار صدمی است مجلس قبل از این ترتیبی داشت وبعد از اینکه اعضای رئیسه منتخب شدند ترتبی دیگر دارد یکی آنکه عنوانات باید قبل از وقت معین شود حالا نمیدانم که ترتیب هست یا خیر فردا سه ساعت بغروب مانده وکلا حاضر می‌شوند یا نه دیگر اینکه یک قدری از روز را هم باید کار کرد حالا باید بدانیم که عناوین قبل از وقت معین می‌شود یا خیر؟
رئیس- هیئت رئیسه انتخاب شدند و مشغول ترتیب هم هستند اینکه می‌فرمایند قبل از وقت عناوین معین شود عنوان و کار مجلس قانون است غیر از قانون کاری نداریم وتا قوانین ما تمام نشود نمی‌توانیم داخل کاری بشویم ولی نمی‌توانیم معین کنیم که فردا یکی کشته می‌شود یا یک جایی اغتشاش می‌شود یا خیر؟
آقا میرزا ابوالحسن خان – مجلس حق وضع قانون و نظارت دراجرای قانون هر دور را دارد و رسیدگی بعرایض عموم را هم حق داردتنهانفرمایند کار مجلس قانون است ما باید همه وقت وزرا را در مجلس علنی خواسته و توضیحات بخواهیم.
آقا میرزا سید حسن- در دستخط اعلیحضرت بود که انسان تا خانه خود را نتواند منظم کند جاهای دیگر را نمی‌تواند نظم بدهد مکرر گفته شد ه که مجلس در سه ساعت بغروب مانده منعقد شود و نشده است و همچنین اطلاع از مذاکرات روز بعد قبل از وقت داده شود خوب است اول این مطلب درست شود.
رئیس- حالا که این گفتگو شده مسئله ایست عرض می‌کنم مکرر از خارج در این باب کاغذ با امضا و بی‌امضاء رسیده است و تا حالا هم آنچه گفته شده اثر نبخشیده پس خوب است فردا مجلس زودتر منعقد شده بعد از قرائت لایحه که باید تقدیم حضور اعلیحضرت شود درباب وقت جدا جدا مذاکره شود و یک مجازاتی برای آقایانیکه در سر وقت حاضر نشوند قرار بگذارید و منهم بدون تعلل و ملاحظه مجری می‌دارم.
آقا میرزا فضلعلی آقا – یک ایرادی بر مجلس کردند که ظاهراً آن ایراد وارد است و جمعی هم تصدیق کردند ولی بنده برخلاف عموم می‌گویم وارد نیست اینکه گفته شد عنوانیکه در مجلس مطرح می‌شود قبل از وقت معین نشده بنده عرض می‌نمایم عنوان معین مجلس وضع قانون است و همیشه یک قانون در مجلس حاضر بود اما مطالبی که بقنة وارد هم می‌شود و بواسطه اهمیتی که دارد مطرح می‌شود و قرائت قانون تأخیر می‌افتد خارج از این ترتیب است پس مجلس از وظیفه خود تجاوز نکرده است و ایرادی که کردند وارد نیست.
(مجلس ختم شد).