مذاکرات مجلس شورای ملی ۷ آذر ۱۲۸۵ نشست ۵
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | قانون اساسی مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۷ آذر ۱۲۸۵ نشست ۵
مذاکرات مجلس پنجشنبه ۱۲ شوال
مذاکرات در امور مختلفه و قرائت تلگرافات و لوایح و جواب آنها بوده است.
جواب تلگرافی که از طرف صدارت عظمی در خصوص انتخاب مخابره شده بود مبنی بر اظهار تشکر و اظهار رضایت از حکومت از حیث مساعدت در تنزل قیمت و فراوانی ارزاق عمومی واستدعای بذل مرحمت ملوکانه درحق حکومت از طرف اهالی کرمانشاه با تلگرافی که از طرف علماء آنجا مخابره شده بود با لایحه جوابی که از طرف صدارت عظمی رسیده بود قرائت شد.
تلگرافی از (ملایر) در جواب تلگراف صدارت عظمی مبنی بر استفسار از کیفیت انتخاب و عده وکلا مخابره شده بود.
تلگرافی نیز از (یزد) بهمان مضمون مخابره شده بود.
همچنین تلگرافی از (کردستان) در استفسار از کیفیت مداخله آراء در انتخاب و وضع مصارف مسافرت وکلا مخابره شده بود.
تلگرافی نیز از (کرمان) مشعر بر اخبار از انعقاد انجمن انتخاب و قرائت نظامنامه و مطالبه یکهزار جلد نظامنامه برای انتشار مخابره شده بود تلگرافات مذکور تماماً قرائت شده مکتبو صدارت عظمی نیز که در جواب مکتوب علماء در خصوص مطالبه نظامنامه اساسی نوشته بود قرائت شده مضمون مکتوب مزبور از اینقرار بودکه
- علما گمان می‌کنند که علت تعویق و تأخیر فرستادن نظامنامه مماطله وزراست و حال آنکه فقط کسالت مزاج مبارک همایونی تاکنون مانع از توشیح آن بصحه همایونی و ارسال بمجلس شده)
بعضی از وکلا در این موقع اظهار کردند که اصرار در مطالبه نظامنامه فقط برای اینست که تا نظامنامه بدست نباشد حدود و حقوق مجلس معین نیست و امورات منظم نخواهد شد.
اعلان تأسیس بانک ملی ایران که مشعر بر مختصری از اعلان اساس مقدس و مؤسسین محترم آن بود قرائت شد.
- بسمه تعالی
- اعلان تأسیس بانک ملی ایران.
- امروز که دروه ترقی و سعادت بطرف ایران رو نهاده و اول قدمی است که باستقبال آن با جان و مال اهالی برداشته‌اند و در تدارک و تهیه این امر محترم از بذل جان و مال مضایقه ندارند و برای انتظام این نیت مقدس اولیای دولت محتاج بوجه معتدبه بودند و گفتگویی با دولتین متجابتین انگلیس و روس نموده بودند که از آنها استقراض نمایند دولتین معزی الیهما نیز حاضر شده بودند که بقدر لزوم کارگشائی نمایند از طرف قرین الشرف مقدس بندگان اعلیحضرت اقدس شاهنشاه ارواح العالمین قداء مسئله را رجوع و اخطار بمجلس شورای ملی فرمودند.
- اهل مجلس محض پاس حقوق شاهانه و حفظ شئونات ملتی و ملاحظات خیرخواهانه دولت و ملت قرض از خارجه را تصویب ننمودند عموم اهالی غیرتمند وطن‌پرست که خدای حافظ و ناصرشان باد حتی مخدرات محترمه در مجالس و مساجد و منابر بصدا درآمدند که این وجه را ولو اینکه اینکه مجاناً باشد و بلاعوض خودمان حاضریم که بدولت داده و از خارجه استقراض نشود.
- لهذا اعضاء مجلس شورای ملی چنین صلاح دانسته که بانکی موسوم به بانک ملی تأسیس شود که عموم اهالی ایران در آن بانک شرکت داشته باشدند هر کس بقدر قوه و همت وطن‌پرستی خود وجهی بعنوان سرمایه شراکتی در این بانک بگذارد قبض و سهام دریافت دارد که بانک با این سرمایه دادو ستد نماید حالا و مالا رفع حوائج دولت و ملت را بنماید.
- مراتب بتوسط حضرت مستطاب اجل اشرف آقای صدر اعظم مدظله العالی بعرض خاکپای مهر اعتلای مقدس شاهانه ارواحنا فداء رسیده تأسیس این بانک را امر و اجازه فرمودند لهذا جمعی از وزراء عظام و رجال محترم و تجار با یکدیگر همراهی و اتخاذ نموده و تشکیل این بانک را در صدد برآمدند و فعلا سرمایه این بانکرا در مبلغ سی کرور تومان معین نمودند که بعدها لذی الاقتضاء به یکصد کرور تومان بالغ خواهد شد تعداد مؤسس این بانک یک صد نفر است که این یکصد نفر هر کدام از پنج هزار تومان الی پنجاه هزار تومان وجه سرمایه تأسیس داده و خواهند داد ولی عموم اهالی غیرتمند ایران از تمام ممالک محرومه مجاز و مختار است که در این بانک ملی بقدر قوه خود از۵ تومان الی هر میزانی که بخواهد وجه داده شرکت نماید قبض و اسهام دریافت داشته و خیر دنیا و آخرتی را برای خود تحصیل نماید چون تا موقع نوشتن قوانین ضمیمه و شرایط آن مدتی لازم است که از روی بصیرت و صحت واعتبار موافق ترتیبات بانکهای ملی متمدنه ترتیبات اساس بانک فراهم شود و مبلغی عمده فعلا بر حسب ضرورت و لزوم برای مخارج فوق‌العاده دولتی که تأخیر و تعویق آن ممکن نیست لازم است و عموم اهالی وطن دوست عجله در راه انداختن وجه و دفع احتیاج دولت از استقراض از خارجه داشتند. و خواهش نمودند اعلانی نوشته شود و چندین محل برای تحویل دادن و جوهات معین شود لهذا این اعلان انتشار داده شده که هر یک از ابناء وطن عزیز که مایل هستند در این بنای مقدس شریک و نام نیک خود را درصحنه روزگار باقی و ثابت بگذارند در ادارات مقرره ذیل وجه سرمایه اشتراکی خود را برده و تحویل دهند قبض موقتی که طبع شده با امضاء و مهر صاحب اداره بگیرند و همانطور که در قیوضات چاپ شده نوشته شده پس از آنکه اسهام بانک حاضر شود این قبوضات موقتی را ببانک ملی رد نموده ورقه اسهام دریافت خواهد داشت.
امتیازات راجعه باین بانک که از طرف دولت قوی شوکت مرحمت می‌شود با شرایط مقرره در قوانین اساسیه مندرج و اعلان خواهد گردید.
توضیح اسامی اشخاصیکه در این شرکت وجه می‌دهند با میزان مبلغ در آخر هفته در روزنامه جات و طبع و نشر خواهد شد تجار محترم دارالخلاقه بتوسط تلگراف حضوری تأسیس این بانک را بعموم تجار ولایات ممالک محروسه اطلاع داده‌اند و آنها هم در شراکت حاضر شده و قبول نموده‌اند که اسامی خودشان را با وجه مال الشراکه معین نموده بنویسند.
اداراتی که وجه باید تحویل شود.
- حجره جناب حاجی امین الضرب.
- حجره جناب حاجی محمد اسمعیل آقا تبریزی.
- حجره جناب حاجی باقر آقا صراف تبریزی.
- حجره ارباب جمشید.
- حجره طومانیانس.
اسامی بعضی از مؤسسین دولت خواه ملت دوست.
- حضرت مستطاب اقدس والا آقای نایب السلطنه وزیر جنگ دامت شوکته العالی.
- حضرت مستطاب اجل اشرف آقای صدر اعظم مدظله العالی.
- جناب مستطاب اجل اکرم آقای وزیر دربار.
- جناب مستطاب اجل آقای مشیرالملک
- جناب مستطاب اجل آقای سعدالدوله.
- جناب مستطاب اجل آقای موتمن الملک.
- جناب مستطاب اجل آقای وزیر افخم وزیر داخله.
- جناب مستطاب اجل آقای حاجی ناصرالسلطنه
- جناب جلالتعاب آقای وزیر بقایا
- جناب مستطاب اجل آقای شیخ خزعل خان معزالسلطنه سردار ارفع.
- جناب جلالتماب شیخ جاسب خان نصره الملک.
- جناب مستطاب اجل آقای سیعدالسلطنه
- جناب مستطاب اجل آقای سردار منصور
- جناب مستطاب اجل آقای مدیرالملک
- جناب مستطاب اجل آقای محتشم الملک
- جناب مستطاب اجل آقای فخرالملک وزیر.
- جناب مستطاب اجل آقای تجارت
- جناب مستطاب اجل آقای صدق السلطنه
- جناب مستطاب اجل آقای ناظم الدوله
- جناب مستطاب اجل آقای عمید السلطنه سردار امجد
- جناب آقای حاجی سید مرتضی آقا مرتضوی
- جناب آقای حاجی سید محمد.
- جناب آقای حاجی سید رضی گیلانی
- جناب آقای امین التجار کردستانی
- جناب آقای حاجی امین دارالضرب
- جناب آقای معین التجار
- جناب آقای حاجی محمد اسمعیل آقا تاجر تبریزی.
- جناب آقای محمد علی شالفروش
- جناب آقای محمد ابراهیم ملک التجار اصفهان.
- جناب آقای عیدالرزاق تاجر اسکوئی
- جناب آقای حاج افتخار التجار.
- جناب آقای آقا میرزا محمد شفیح ملک التجار.
- جناب آقای حاجی محمدحسین کازرونی مقیم اصفهان.
- جناب آقای محمد اسمعیل آقا قزوینی
- جناب آقای فرج آقا صراف تبریزی
- جناب آقای ربیع آقا تاجر تبریزی
- جناب آقای باقر آقا صراف تبریزی
- جناب آقای حاجی میرزا عباسقلی آقا تاجر تبریزی
- جناب آقای حاجی لطفعلی آقا صراف تبریزی معروف باتحادیه
- جناب آقای محمد تقی تاجر شاهرودی
- جناب آقای میرزا علی صراف اصفهانی
- جناب آقای علی اکبر آقا صراف تبریزی
- جناب آقای معاون التجار دهدشتی
- جناب آقای حاجی مشیر التجار محمره
- جناب آقای آقا محمد صادق دهدشتی
- جناب آقای حاجی میرزا احمد تاجر لاری شیرازی
- جناب آقای حاجی سیدمحمد حسن شبانکاره و اخوان در بوشهر
- جناب آقای میرزا حسن کاشانی معروف بشالفروش
- جناب آقای میرزا یعقوب آقا تاجر امینی قزوینی
- جناب آقا محمد آقا کمپانی عراق
- جناب آقا محسن آقا
- جناب حسن آقا
- عمده التجار ارباب جمشید تاجر فارسی
- عمده التجار تومانیانس
تمام وکلا پس از قرائت اظهار مسرت و شادمانی و ثبات قدم در همراهی با این اساس مقدس نمودند.
معین التجار اشخاصی که استقراض در خارجه را تصویب نمیکردند و ما را تحریض بر تأسیس بانک و معاونت در رفع احتیاجات دولت بوسیله استقراض داخلی می‌نمودند و اظهار مساعدت آتیه خود را در این باب می‌کردند حالا وقت آنست که اقوال خود را بصورت فعلیت درآورند و قوه و استعداد و تمکن خود را در پیش رفت این امر صرف کنند
حاضرین همگی اظهار همراهی و هم‌قدمی در این موضوع نمودند مکتوب صدارت عظمی که در جواب لایحه مجلس مرقوم شده بود قرائت شد مضمون آن تقریبا این است بود که:
- مکتوب مجلس محترم که در خصوص اصلاح امر خبازخانه و و واگذاردن ترتیب و نظم آن بعهده کمپانی نوشته شده بود بعرض حضور مبارک همایونی رسانده پس از ملاحظه اظهار فرمودند. در صورتی که آسایش و صلاح ملت و مملکت و اصلاح این امر منوط بواگذاردن آن بعهده کمپانی و مداخله و نظارت ملت در آن باشد البته لازم است که قبول و اقدام شود، و همانطور که مجلس مقرر داشته مقرر فرمودند ترتیب و نظم و تعهد این امر از روز جمعه بعهده کمپانی محول شود و موسسین این شرکت حاضر شوند و ترتیب امور اساسی کمپانی و قرارنامه آنرا معین نمایند.
لایحه مبنی برسؤالاتی چند از طرف عموم طلاب بمجلس نوشته شده بود
- -اولا استفسار کرده بودند که چرا از طرف مجلس مطالبه نظامنامه نمی‌شود.
- -ثانیاً چرا با اینکه از طرف مجلس ترتیب و تعهد امر نان بمداخله و بمباشرت کمپانی تصویب شد از طرف دولت تجویز نکرده بحکومت محول داشتند.
- -ثالثاً مسئله تشکیل بانک ملی که تمام افراد ملت و غالب اعیان مملکت در تأسیس آن اظهار همراهی کرده و حاضر و مستعد تأسیس آن شده‌اند. چرا بعضی از وزراء دربار همراهی واقدام نمی‌کنند و برای تشکیل آن حاضر و هم رای و همراه نمی‌شوند.
حاجی سید نصرالله - غالب موضوع مشاجرات مابین وزراء دولت و روساء ملت نزاع لفظی است والا غالب بزرگان دولت در این موضوع اظهار همراهی کردند چنانچه حضرت والا شعاع‌السلطنه حاضر شده‌اند که در تأسیس بانک ملی شرکت کنند و کمک فرمایند.
در باب اعلانیکه در چند روز قبل از طرف معاندین و مفسدین نشر شده بود مذاکرات شد بعضی خواستند صورت آن اعلان را قرائت کنند، سایرین بواسطه عدم لیاقت آن منع کردند، بعضی ازوکلا را عقیده این بود که باید مرتکبین را بدست آورده و قبل از اینکه این اعلان بسایر ولایات فرستاده و منتشر شود سیاست و تنبیه کافی نمود.
بعضی اظهار داشتند که مطبعه‌ای که متصدی طبع آن شده و وزارت انطباعات مسئول آن هستند بالاخره بموجب اکثریت آراء شرحی بصدارت عظمی نوشته شد که از وزارت انطباعات استنطاق بشود که چرااین اعلان بطبع رسیده در صورتیکه وزارت انطباعات در سایر مطبوعات سخنی و دقت فوق‌العاده می‌کند چرا در این باب اطلاع حاصل نکرده یا منع و جلوگیری ننموده است ولازم است که مباشر و مرتکب این عمل معلوم و مؤاخذه شود.
لایحه از طرف خبازها نوشته شده بود که در آن لایحه از خسارات خود در عمل خبازی اظهاراتی کرده بودند، پس از قرائت لایحه آنها و اختتام مجلس چند نفر از ریش سفیدان آنها را برای تحقیقات باطاق دیگر خواستند. جمعی از وکلا بالاجماع از ورود حاج عباس قلی نانواباشی وکیل صنف خبازها اظهار انزجار نموده و اظهار داشتند بجهت اغتشاشی که در این چند روزه در عمل خبازخانه بواسطه اقدامات مشارالیه حاصل شده برای دخول مشارالبه در مجلس حاضر نیستیم و در صورت ورود مشارالیه ماها تماما استعفا خواهیم داد.