مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۶ مهر ۱۳۰۹ نشست ۱۵۹
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هفتم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری هفتم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۶ مهر ۱۳۰۹ نشست ۱۵۹
صورت مشروح مجلس روز شنبه بیست و ششم مهرماه ۱۳۰۹ (۲۵ جمادی‌الاولی ۱۳۴۹)
مجلس یک ساعت و ربع قبل از ظهر به ریاست آقای دادگر تشکیل گردید
[۱ـ تصویب صورت مجلس]
صورت مجلس پنجشنبه بیست و چهارم مهرماه را آقای مؤید احمدی (منشی) قرائت نمودند
رئیس ـ در صورت مجلس نظری نیست؟
آقا سید یعقوب ـ چرا یک کلمه …
رئیس ـ بفرمائید
آقا سید یعقوب ـ اینجا آقای تقی‌زاده وزیر مالیه در لایحه که دادند استرداد آن لایحه سابق را هم کردند و اینجا نوشته بود بجای آن استرداد هم کردند ـ استرداد هم داشت
رئیس ـ همینطوری که فرمودید اصلاح می‌شود. اعتراضی در صورت مجلس نیست؟ (نمایندگان ـ خیر) صورت مجلس تصویب شد
[۲ـ شور اول مشارکت در قرارداد بین‌المللی جلوگیری از نشریات مستهجنه]
رئیس ـ خبر مربوط به لایحه قرارداد بین‌المللی برای جلوگیری اشاعات و نشریات سوء قرائت می‌شود
خبر از کمیسیون امور خارجه به مجلس مقدس شورای ملی
کمیسیون امور خارجه صبح پنجشنبه ۱۰ مهرماه با حضور آقای وزیر امور خارجه تشکیل لایحه نمره ۵۱۰ ـ ۱۶۷۷۴
تقدیمی دولت مطرح گردید. لایحه مزبور عبارت از مقرراتی است که در تاریخ ۱۲ سپتامبر ۱۹۲۳ راجع به اشتراک مساعی دول در جلوگیری از اشاعه و ترویج منکرات بعبارة اخری جلوگیری از معامله و نشریات مستهجنه مخالف عفت و اخلاق در کنفرانس ژنو به امضاء عده‌ای از دول مختلفه رسیده بود و دولت ایران نیز آن را امضاء نموده بود ـ بعد از بحث در مواد و تطبیق آن با متن فرانسه و تصحیح عبارت آن به تصویب اکثریت کمیسیون رسیده و ماده واحده ذیل را برای تصویب تقدیم ساحت محترم مجلس شورای ملی می‌نماید.
ماده واحده ـ مجلس شورای ملی قرارداد بین‌المللی برای جلوگیری از اشاعه و معاملات نشریات مستهجنه را که در ۲۰ سنبله ۱۳۰۲ (۱۲ سپتامبر ۱۹۲۳) در ژنو امضاء شده تصویب و اجازه مبادله نسخ صحه‌شده آن را به دولت می‌دهد
رئیس ـ به ماده واحده اعتراضی نرسیده است برای ورود در شور دوم رأی می‌گیریم موافقین قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند) تصویب شد
[۳ـ شور ثانی لایحه کسری محصلین علمی و عملی راه‌آهن]
رئیس ـ خبر کمیسیون معارف برای شور دوم راجع به انتخاب کسری محصلین علمی و عملی راه‌آهن و معادن از بین محصلین قرائت می‌شود:
خبر از کمیسیون معارف به مجلس مقدس شورای ملی
کمیسیون معارف لایحه دولت را راجع به کسری محصلین راه‌آهن و معادن برای شور ثانی تحت شور و مطالعه قرار داده و با درنظرگرفتن پیشنهادات آقایان نمایندگان ماده واحده را به طریق ذیل تنظیم و برای تصویب تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید
ماده واحده ـ مجلس شورای ملی به وزارت طرق و شوارع اجازه می‌دهد کسری محصلین فنون علمی و عملی راه‌آهن و معادن را از بین محصلین ایرانی که قسمتی از تحصیلات خود را در خارجه نموده و قسمت دیگر باقی است و یا از فارغ‌التحصیلهای مدارس فنی داخله انتخاب نماید و محصلین بی‌بضاعت حق تقدم خواهند داشت
رئیس ـ آقای فیروزآبادی
فیروزآبادی ـ بنده از آنجائی که عقیده خوش (یا بواسطه کجی سلیقه‌ام یا ذهنم است نمی‌دانم چیست که دارم) به این خط آهن ندارم لذا هر وقت که مذاکره خط آهن می‌شود با وجود مالیاتهائی که روزبروز دارد بر مردم تحمیل می‌شود مجبورم مخالفت خودم را بکنم و اگر حالا هم مورد دلتنگی واقع شوم بعدها معلوم خواهد شد که عرضم بی‌مأخذ نبوده است. اصلش بعد از این بنده به این خط آهن عقیده ندارم با وجود این اتومبیل‌ها با وجود این بالن‌ها وقتی که ما راه‌آهن کشیدیم و تمام مردم در اثر کشیدن راه‌آهن فقیر شدند جخت معلوم می‌شود که این راه‌آهن بدرد ما نمی‌خورد و این خط آهن بر ضرر ما تمام می‌شود و ضرر ما بعد از کشیدنش این خواهد شد که سالی میلیونها باید پول خرج کنیم به جهت نگهداری آن همینطوری که تا به‌حال سی و سه کرور کردیم جخت پریروز هم شش کرور رأی دادیم به جهت تعمیر این راه به این ملاحظه بنده با راه‌آهن مخالفم و چون امروزه با این ترتیب مخالف راه‌آهن هستم با لوازم آن و محصل فرستادن به جهت تحصیل فنونش هم مخالفم. چرا در آن قسمتی که راجع به معدن و فنون معادن و استخراج معادن و معدن‌شناسی است کاملاً موافقم اگر این محصلین ما حقیقتاً بروند آنجا و درس بخوانند و غرضشان از رفتن به اروپا درس‌خواندن باشد موافقم ولی نه اینکه یک مبلغ گزافی از مال این مردم را ببرند آنجا و مصرف کنند و یک زندگی لوکس یاد بگیرند و یک اخلاق حسنه هم اگر خودشان داشته باشند در آنجا
بگذارند و اخلاق رذیله آنها را بردارند و برای ما بیاورند و توی سر ما بزنند بالاخره اگر اینطورها باشد و حقیقتاً درس بخوانند راجع به معادنش موافقم و اما راجع به خط آهنش کاملاً مخالفم
مخبر کمیسیون معارف (آقای کازرونی)ـ خلاصه فرمایش آقا را اگر چنانچه واقعاً ملخص کنیم اینطور می‌شود راه‌آهنی که ساخته شده است به حال خودش بگذاریم باشد و گمان نمی‌کنم تا این اندازه هم آقا معتقد باشند یک مقدار زیادی راه‌آهن ساخته شده است و از بندر شاهپور تا دزفول راه‌آهن ادامه پیدا کرده و به همین اندازه‌اش هم برای تجارت و مسافرت کاملاً مورد استفاده است به هر تقدیر به موجب قانون دولت اقداماتی کرده است مخارجی کرده است و راه‌آهنی ایجاد کرده است و الآن آنچه را که ایجاد شده است بایستی نگهداری ازش بشود و اگر نواقصی دارد رفع بشود و در معرض استفاده‌اش بگذارند و اما راجع به محصلینی که اعزام می‌شوند این مطلب گمان می‌کنم کاملاً مطابق باشد با عقیده آقا که همیشه اوقات معتقد بوده‌اند اشخاصی را که بایستی ایجاد ثروت بکنند یا زحمت بکشند ما بایستی تربیت بکنیم و چنانکه ملاحظه فرموده‌اید این محصلینی که میروند برای این میروند که فنون عملی و کارهای عملی راه‌آهن یعنی سرعمله بودن و غیره را یاد بگیرند که ما لااقل از این حیث هم محتاج به خارجه نباشیم البته آقا هیچوقت رضا نخواهند داد که ما سرعمله‌مان را هم از خارجه کنترات کنیم و بیاوریم و گمان می‌کنم یکی از بهترین کارهائی که دولت در نظر گرفته است همین است و خواهش می‌کنم ایشان هم با این منظور خیلی خوب مساعدت بکنند
رئیس ـ آقای ملک‌زاده موافقید؟
ملک‌زاده ـ بلی موافقم.
(عده‌ای از نمایندگان ـ کافی است مذاکرات)
رئیس ـ پیشنهاد آقای آقا سید یعقوب به عنوان تبصره قرائت می‌شود:
تبصره ذیل را پیشنهاد می‌کنم.
تبصره ـ وزارت طرق و شوارع مکلف است هیئتی از اعضای وزارت طرق و شوارع را برای امتحان این عده انتخاب کند که عده اعزامی مطابق نظامنامه مصوبه هیئت وزراء امتحان بدهند چنانچه کشف خلافی بشود هیئت ممتحنه مسئول خسارت مورد تخلف خواهند بود
آقا سید یعقوب ـ توجه می‌دهم آقای تقی‌زاده وزیر مالیه و کفیل محترم وزارت طرق و شوارع را به یک موضوعی: کاغذی را بیاورم و بعرض آقایان برسان بعد از رسیدن این کاغذ این خیال برای من پیدا شد حالا مضمون کاغذ را عرض می‌کنم بعد آن خیال خودم را هم عرض می‌کنم. خود آقای وزیر محترم مالیه تصدیق می‌فرمایند در دوره‌ای که کارها افتاد در تحت یک تشکیلاتی نمی‌شود از یک کسی جوانمردی خواست که تو چون جوانمردی در کارها داری بیا و جوانمردی کن و این کار را بجا بیار یا بیا و همت کن یا وطن‌پرستی و عرق معارف‌پروری تو مقتضی است که فلان کار را بکنی باید در دوره‌ای که کار در تشکیلات است هر تکلیفی که قانون معین کرده باید بجا آورد و در ازاء آن اگر خدمت شد پاداش داد و اگر مخالف شد مجازات کرد این اصلی است مسلم فرقی هم نمی‌کند در هر وزارتخانه که باشد در هر کجا که باشد یک هیئت ممتحنه‌ای معین می‌شود در وزارت معارف … (آقای مسعود ـ غلامحسین میرزا) این یک موضوعی است که همه تصدیق دارند خودتان هم تصدیق دارید خوب است توجه بفرمائید و بگذارید آقای وزیر هم توجه بفرمایند یک هیئت ممتحنه تشکیل می‌شود در وزارت معارف یا از طرف وزارت مالیه هیئتی معین می‌شوند یا از طرف وزارت طرق برای اینکه اشخاصی را امتحان کنند. خوب این هیئت ممتحنه مسئول چه هستند؟ تکلیفی که به آن هیئت بار می‌کنند چیست؟ یک ماده قانونی نیست که آن هیئت را مکلف کند که اگر تخلف کردند و خلاف واقع
رفتار کردند و رأی دادند مجارات بشوند یا اگر خدمت کردند و بواقع و حقیقت عمل کردند در مقابل آن بواقع عمل‌کردن یک پاداش به آن هیئت داده شود از این نقطه‌نظر بنده این پیشنهاد را کردم و آن کاغذ را هم بعرض مجلس می‌رسانم ـ این کاغذ برای من از خارجه آمده است می‌نویسد یک نفر از کسانی که به عنوان تحصیل آمده است به خارجه جوانی است روسی و زبان فارسی را هم نمی‌داند و شوفور بوده است (خنده بعضی از نمایندگان) هست کاغذش را بنده می‌آورم خدمتتان و ارائه می‌دهم عرض می‌کنم چقدر مقام معظم سلطنت علاقمندی در اینجا بروز داده‌اند وزیر دربار، وزارت مالیه تمام به این مسئله علاقه داشتند که یک عده‌ای بروند در خارجه و تحصیل کنند و برگردند ـ بنده گمان نمی‌کنم که این کاغذ صدق و واقع باشد اگر این مسئله صدق باشد حقیقتاً من که گمان نمی‌کردم در این مسئله دست ناپاکی داخل شده باشد که بعضی بیایند به عنوان اینکه اینها امتحان داده‌اند و صحیح هستند یک کسی را قالب بزنند جا بزنند و بفرستند بنده خیلی فکر کردم در این موضوع که بگویم ای هیئت ممتحنه شما عرق معارف‌پرستیتان شما علاقمندیتان به مملکت شما به اعتبار اینکه طرف توجه وزیر واقع می‌شوید ـ طرف توجه مقامات عالیه واقع می‌شوید دیگر در اینجا مسئله جوری واقع نشود و یک دستی دست ناپاکی داخل نشود. حالا اگر این مسئله و این کاغذ درست باشد و صدق و واقع باشد که یک نفر روسی که زبان فارسی هم نمی‌داند آمده باشد و به عنوان محصل ایرانی آنجا رفته باشد تحصیل کند بنده که هر چه فکر کردم نفهمیدم این یعنی چه و چه بایدش کرد این بود که این تبصره را پیشنهاد کردم به بعضی از آقایان هم گفتم که آن هیئت ممتحنه که باید امتحان بکنند آنها را مسئول قرار بدهند آن هیئتی که شاگردان را باید امتحان کنند مسئول قرار بدهند که اگر بعد کشف خلافی شد و رفت در آنجا یا فارسی را نمی‌دانست یا شوفور ایتالیائی درآمد یا شوفور فلان جائی درآمد آن مبالغی که ما پول داده‌ایم و خرج کرده‌ایم و آنوقت اینجور واقع شده است و این ضرر رسیده است مجازات این هیئت ممتحنه این باشد که آن ضرری که بر دولت متوجه شده است خسارتی که به خزانه عمومی رسیده است آن هیئت از عهده آن برآید نظر بنده از پیشنهادکردن این بود حالا آقای وزیر مالیه اینجا نظر خودشان را هر جوری که هست برای تأمین این مسئله بفرمایند که دیگر دومرتبه همچو کشف خلافی نشود و معلوم نشود که یک کسی ایرانی نبوده است و به عنوان ایرانی داخل آنها شده است و رفته است در آنجا اگر یک همچو کشف خلافی نشود و اطمینان بدهند و یک نوعی در نظر بگیرند که محتاج به این تبصره نباشند بنده پس می‌گیرم عرض کردم اصل نظر بنده در این تبصره جهت جلوگیری‌کردن از همچو ضرری است که واقع می‌شود حالا اگر اطمینان می‌دهید بنده ممکن است پس بگیرم خواستم بعرض مجلس برسانم حالا دیگر اختیار با خود مجلس است
کفیل وزارت طرق ـ همینطور که فرمودید تبصره هم گویا مربوط و ناشی از این اطلاعی است که به آقا رسیده که اگر این اطلاعی که به آقا رسیده صحیح نباشد پس می‌گیرند بنده خیلی بعید می‌دانم و هرگز تصور نمی‌کنم که یک همچو چیزی واقع شده باشد ولی معذلک به ایشان وعده می‌دهم که آن اطلاع را برای بنده بفرستند و هرگونه اصلاح و تدبیری که در این باب لازم است اتخاذ می‌کنم و اگر خطا و اشتباهی شده است تلافی می‌کنم و تمنا می‌کنم پیشنهادشان را پس بگیرند
آقا سید یعقوب ـ چون می‌فرمایند تأمین می‌شود پس می‌گیرم.
رئیس ـ موافقین با ماده واحده قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند) تصویب شد.
[۴ـ شور دوم لایحه اعزام سی نفر محصل به اروپا]
رئیس ـ خبر کمیسیون معارف شور دوم راجع به اعزام سی نفر محصل به اروپا مطرح است. قرائت می‌شود:
کمیسیون معارف لایحه دولت راجع به محصلین راه‌آهن را برای شور دوم تحت شور و مطالعه قرار داد و با درنظرگرفتن پیشنهادات آقایان نمایندگان ماده واحده را بطریق ذیل تنظیم و برای تصویب تقدیم مجلس مقدس شورای ملی می‌نماید.
ماده واحده ـ به وزارت طرق و شوارع اجازه داده می‌شود که سی نفر شاگرد برای تحصیلات فنون عملی راه‌آهن برای مدت دو سال به خارجه اعزام دارد و مخارج ایاب و ذهاب و تحصیل و سرپرستی آنها را از محل عواید انحصار قند و شکر تأدیه نماید
تبصره ۱ـ اعتبار مخارج سالیانه هر یک از محصلین نباید حداکثر آن از یکهزار و هشتصد تومان تجاوز نماید
تبصره ۲ـ وزارت طرق و شوارع مکلف است عده‌ای را از بین محصلین ایرانی که قسمتی از تحصیلات خود را در مدارس خارجه نموده‌اند انتخاب نماید و محصلین بی‌بضاعت حق تقدم خواهند داشت.
رئیس ـ آقای فیروزآبادی.
فیروزآبادی ـ بنده خیلی متأسفم و از بس در این باب مخالفت می‌کنم خودم شرمنده هستم اما امیدوارم مؤثر واقع شود بعد از چند سال. عرض کردم اصلاً خط آهن بر ضرر ما است این خط آهن مردم را فقیر می‌کند و ما یک جو نتیجه از این خط آهن نخواهیم برد. این راه‌آهن بعد از اینکه ساخته شد ما بار نداریم که بارش کنیم آخر چه بارش کنیم خیال کنید از مغرب به مشرق و از شمال به جنوب کشیده شد آخر چه فایده دارد جز این که سالی کلی مخارج برای نگاهداری لازم دارد در اینصورت باز اصرار دارید که این همه شاگرد بفرستید برود به آنجا برای آن که فنون خط آهن را یاد بگیرد فرضاً یک قسمتی از این فنون این است که فرضاً بلیط‌فروشی کند در راهها یا در مرکز بلیط‌فروشی کند که از دست چپش بفروشد یا از دست راستش بفروشد بنده نمی‌دانم این به جهت چه کاری است اگر به جهت راندن خط آهن است در اینجا هم ممکن است اگر به جهت ساختن راه‌آهن است که این اشخاصی که ما از خارجه استخدام کرده‌ایم محققاً این اشخاصی که میروند به اروپا بهتر از اینها نخواهند شد. خوب زیردست اینها کار بکنند ما اینها را مسئول قرار می‌دهیم اینهائی که در سال سی و یکهزار تومان از ما می‌گیرند یا بیشتر یا کمتر اینها را مسئول قرار می‌دهیم که در تحت نظر اینها در خط آهن کار بکنند. در باب راندن خط آهن هم ممکن است بفرستیم به راه‌آهن خط جلفا و آذربایجان که در آنجا بروند و یاد بگیرند اینها سالی هزار و هشتصد تومان هر یک نفر بچه بخواهند در آنجا خرج کنند اینها حقیقتاً بی‌انصافی است مکرر عرض کرده‌ام باز هم عرض می‌کنم اشخاصی هستند که با پول خودشان دارند در آنجا خرج می‌کنند و تحصیل می‌کنند یکی محمود آقا برادر حاج مهدی آقا بنکدار است تحقیق بفرمائید ببینید اگر بد تحصیل کرده است بگوئید بد تحصیل کرده است به این طریق عادت ندهید ایرانی را به خوشگذرانی و زندگانی لوکسی که فردا که به ایران آمدند کسی از عهده مخارجشان برنیاید سالی یکهزار و هشتصد تومان شوخی نیست یک بچه و روزی پنج تومان خرج اینها که هست روزی یک قران خرج دارد آنجا روزی پنج تومان آخر این که نمی‌شود که یکمرتبه اینها را از زمین به آسمان هر چیزی را آنقدر بزرگ و گنده نکنید اینطور که شما می‌فرمائید خرج اروپا زیاد است باید یک نفر اروپائی زنده نباشد می‌فرمائید این ماهی صد و پنجاه تومان اعتبار است آقا کدام اعتباری است که به هر نحو شده تمام آن اعتبار مصرف نشده باشد؟ به هر وسیله‌ای که شده یک چیزی درست می‌کنند که اینقدر خرج کفافش را نمی‌دهد ما رفتیم آنجا دیدیم که یک عده از بی‌خرجی و بی‌لباسی از بی‌کتابی در زحمت بودند لباس نداشتند به همین عناوین بالاخره هر نفری هزار و هشتصد تومان را تحمیل خواهند کرد. آنوقت
این بچه‌ها وقتی که از آنجا برگشتند می‌خواهند سالی پنج هزار تومان خرج کنند هر چه هم دلیل بیاوریم که آنجا غیر از اینجا است می‌گویند خیر ما نمی‌توانیم زندگانی کنیم و یک الفاظ و عباراتی هم یاد گرفته‌اند بالاخره بنده عقیده به این قسم زندگی ندارم و مردم را عادت به این قسم زندگیها ندهید با وجود اینکه بنده این راه‌آهن را بر ضرر ایران می‌دانم و می‌دانم که به من اعتراض خواهند کرد که اینطور نیست اما بعدها معلوم می‌شود که این خط آهن بر ضرر این مملکت و بر ضرر این مردم است و بالاخره اینقدر از مردم گرفته می‌شود و خرج این راه‌آهن می‌شود که بکلی از بین میروند عرض کردم ضرر را هر قدر جلویش را بگیریم منفعت است همین مقداری که کشیده شده باشد یک تعمیرات مختصری هم می‌خواهید بکنید وقتی که ملتفت ضررش شدید آنوقت جمعش کنید.
رئیس ـ آقای زوار.
زوار ـ عرضی ندارم
رئیس ـ آقای ملک‌زاده موافقید؟
دکتر ملک‌زاده ـ بلی عرض می‌کنم یک مذاکراتی در اطراف محصلین و اعزام محصلین به خارجه شده است و مکرر آقا اظهار عقیده کردند و انعکاساتی بنده دیده‌ام که در بین عامه در اطراف بیانات آقا شده است این بود که با وجود اینکه بطور تفصیل این لایحه در کمیسیون معارف مورد دقت و مطالعه واقع شد با وجود این خواستم از عقیده و اظهار عقیده خودم خودداری نکرده باشم و یکقدری هم سعی کرده باشم که نظر حضرتعالی را جلب کرده باشم. به عقیده بنده دولت فعلی و امروزه بزرگترین خدمتی که کرده است که می‌تواند برای مملکت نافع واقع شود این است که سعی کرده است بقدر امکان باب معارف را بر روی مملکت باز کند شاید یک مقدار از عملیات دولت یک عملیات مقدماتی باشد یک عملیات موقتی باشد و یک اثر و نتایج مآلی نداشته باشد ولی عملی که حقیقتاً نتایج مآلی دارد و به عقیده بنده یکی از علل قطعی که اشخاص علاقمند به مملکت و وطن‌پرست را طرفدار و مؤمن به وضعیت فعلی کرده است همین سوق‌دادن مملکت است از راه معارف بطرف ترقی و تعالی و بازکردن راه معارف است به مملکت برای اینکه مادامیکه ما امیدواریم که این راه باز است یقین داریم که اگر یک نواقصی هم در امور باشد بواسطه توسعه معارف و بالاخره با آدم و مرد برای مملکت تهیه‌کردن رفع این نواقص هم خواهد شد الآن پنجاه سال است در این مملکت (شاید بیشتر) که اشخاص میروند به خارجه مخصوصاً در دوره استبداد که بیشتر اشخاص از برای تحصیل طب می‌رفتند شاید از هشتاد سال قبل از زمان مرحوم امیرکبیر که ما مدرسه طب داریم حضرتعالی امروز مؤسس و قاعد یک مریضخانه شده‌اید در حضرت عبدالعظیم (ع) و همه هم کمک می‌کنند یا باید شخصاً طرفدار حاج حکیم‌باشی بشوید و در مریضخانه او را قرار بدهید یقین دارم این کار را نخواهید کرد و حتماً طرفدار این خواهید شد که یک نفر طبیب تحصیلکرده عالم ببرید و در رأس قسمتهای طبی و جراحی آن قرار بدهید و من یقین دارم با وجود اینکه پنجاه سال است برای تحصیل طب به خارجه میروند و هشتاد سال است که ما مدرسه داریم فردا که مریضخانه باز خواهد شد شما در تضییقات خواهید افتاد و شاید (می‌ترسم این اظهار را بکنم که خدای نخواسته موفق نشوید) درب مریضخانه‌تان را باز کنید آقا شترسواری دلا دلا ندارد برای اینکه مملکت ما هم مثل ممالک متمدنه دنیا بشود باید که سعی کنیم که آن وسائل را فراهم کنیم شما پریروز می‌فرمودید که مهندس از داخله ایران استخدام کنیم آخر فکر بفرمائید ما مدرسه مهندسی داریم آن هم مهندس خط آهن که بیست سال وقت لازم دارد که یک نفر در این قسمت متخصص شود نکته دیگری که می‌خواهم سنگینی
عقیده‌ام را روی آن قرار بدهم این نکته است که ما به هر عنوانی و به هر شکلی که هست باید سعی کنیم که محصل به خارجه بفرستیم ولو اینکه حالا کار نداریم که خط آهن داریم و خوشبختانه هم توسعه خط آهن در جریان است و دیروز آقای وزیر اقتصاد … (آقا سید یعقوب ـ کفیل طرق و شوارع) اعتباری گرفته‌اند برای تکمیل این قسمت از خط آهن و توسعه آن و همان لایحه دیروز الزام و ایجاب می‌کند که لایحه امروز را تصویب بکنند بنده عرض می‌کنم فرضاً راه‌آهن نداشته باشیم همان فرستادن محصل و تحصیل علوم و تقویت دماغ و بالاخره توسعه در این قسمتها نافع است برای مملکت و بنده یکی از اشخاصی هستم که عقیده دارم به هر عنوان که هست در عموم کنفرانسهائی که در اروپا منعقد می‌شود و در تمام جلسات علمی واکسپزیسیون‌ها در تمام این ترتیبات ما باید سعی کنیم که از ایرانیها نماینده بفرستیم و رفت و آمد به هر عنوانی که هست مابین ما و ممالک متمدنه در جریان باشد این عقیده شخصی بنده است چون اظهار عقیده فرمودید خواستم عقیده‌ام را عرض کنم.
جمعی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است
رئیس ـ آقای دشتی مخالفید
دشتی ـ بلی عرض کنم مقدمتاً این یک فکر غلطی است که تکرار می‌شود این را باید عرض کنم مسئله راه‌آهن که هی می‌گویند راه‌آهن لازم نداریم و به ضرر مملکت تمام می‌شود به عقیده بنده یکی از پرمنفعت‌ترین اقدامات دولت خط آهن است خط آهن اگر ضرر هم داشته باشد یعنی در سال یک میلیون دو میلیون ضرر بدهد برای مملکت نافع خواهد بود شما خیال می‌کنید دولت تمام این کارها را از نقطه‌نظر تجارتی باید بکند مگر دولت تاجر است که باید خط آهن بکشد که منفعت ببرد عرض کنم چیزی که بنده می‌خواستم توجه آقای وزیر طرق و شوارع را جلب کنم مسئله حقوق و مخارج این محصلین است که معین کرده‌اند گویا در تبصره نوشته است هزار و هشتصد تومان یعنی ماهی صد و پنجاه تومان البته اسم این را می‌گذارند اعتبار آقا اعتبار بایستی در حدود معمول باشد نمی‌شود گفت از برای یک نفر محصل در سال ده هزار تومان اعتبار معین کنیم لزوم ندارد که ده هزار تومان اعتبار معین کنیم اعتبار باید در حدود معمول و منطق باشد یک نفر محصل که در آلمان بخواهد تحصیل کند به عقیده بنده از ماهی صد تومان مخارج او تجاوز نمی‌کند بنده خودم برادرم در آمریکا مشغول تحصیل است جزو محصلین دولتی هم هست و آمریکا هم گرانترین ممالک دنیا است بدون شبهه و او از محصلین اونیورسیته است که مخارجش بیشتر از اینها هم هست و از محصلین عملی راه‌آهن است معذلک در هر سه ماه پنجاه لیره از برایش می‌فرستند پنجاه لیره تقریباً در حدود ماهی هشتاد تومان نود تومان می‌شود خیلی هم برفرض این بخواهد زیاده‌روی بکند ماهی صد تومان ولی ماهی صد و پنجاه تومان اعتبار معین‌کردن به عقیده بنده گزاف است بنده نمی‌دانم آقای تقی‌زاده که هم وزیر مالیه هستند و هم کفیل طرق از چه نقطه‌نظر با این اعتبار موافقت کردند و چرا در حدود هزار و دویست تومان معین نکردند
کفیل وزارت طرق ـ این مطلب مکرر مذاکره شد و مکرر هم توضیح داده شده شاید خاطر بعضی آقایان رفته باشد اینکه هزار و هشتصد تومان نوشته شده است همینطوری که اظهار شد اعتبار است و ما هزار و هشتصد تومان هم نخواهیم داد و آقایان می‌توانند مطمئن باشند و کاملاً اطمینان داشته باشند که حداقل مخارجی که ضرورت پیدا می‌کند همان اندازه به آنها داده خواهد شد ولی آقایان باید متوجه این نکته باشند که هر چه ما به مجلس شورای ملی کمتر دردسر بدهیم بهتر است برای اینکه شما یک مبلغی معین بفرمائید بعد یکی را بخواهند به یک مملکتی بفرستند که مخارجش گرانتر باشد مثل چندی پیش بود که ما یک قانون جدیدی اینجا آوردیم درواقع برای سه چهار نفر از محصلین همین محصلین بودند که
در انگلستان بودند و در یک جائی گفته شده بود که از هزار تومان نباید متجاوز باشد و ما مجبور شدیم که پیش از هزار تومان بدهیم و در آن موقع این مطلب بخاطر رسید که یک حد اعلائی برای این قرار داد که اگر یک تغییراتی در آن مملکتی که اینها تحصیل می‌کنند پیدا شد دیگر محتاج به آوردن قانون جدید نباشیم ولی اینجا یک نگرانی برای آقایان هست که می‌فرمایند هر وقت یک اعتباری گرفتند تا آخر آن اعتبار خرج شده است همینطوری که فرمودند ممکن است اما اینجا اگر ده هزار تومان برای یک نفر محصل تعیین کنند که ما هیچوقت دستمان بسته نباشد از آنطرف ممکن است ما هم هیچوقت از هزار تومان بیشتر ندهیم ولی چون پیش می‌آید بعضی اوقات بعضی از اینها را به یک مملکتی که گرانتر است می‌فرستیم و البته در آنجا مخارجشان بیشتر می‌شود و این هزار و هشتصد تومان را در آن قانونی که سابق گذشت توضیح دادم که از روی یک مأخذی عرض کردم و آن مأخذ این بود که محصلینی که در مملکت انگلیس تحصیل می‌کنند به هر کدام ماهی بیست و پنج لیره می‌دهند و ماهی بیست و پنج لیره درست نرخ رسمی لیره حالا می‌شود که هزار و هشتصد تومان است پارسال که خود بنده در لندن بودم و این محصلین هم تحت مراقبت من بودند با این بیست و پنج لیره با کمال صعوبت بسر می‌آورند و اغلب هم شکایت داشتند بعضی مخارجشان کم بود بعضی لباسشان کم بود و به زحمت تا آخر سال می‌رساندند و دیدم که از بیست و پنج لیره کمتر خیلی مشکل است برای یک اشخاص که هم حق مدرسه بدهند و غالباً در مدارس هم که تحصیل می‌کردند حق تحصیل و تعلیم برخلاف آنچه که آقای فیروزآبادی فرمودند که زندگیشان را اینطور قرار ندهید خیلی زیاد می‌شود لهذا بنده اینطور عرض کردم که آقایان مطمئن باشند که آن اندازه‌ای که حداقل آن مبلغ باشد بیش از آن خرج نخواهد شد
جمعی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است
پیشنهاد آقای دیوان‌بیگی
تبصره ذیل را پیشنهاد می‌کنم:
تبصره ۳ـ شاگردان مزبور پس از اتمام تحصیلات مکلفند تا مدت شش سال در راه‌آهنهای ایران موظفاً خدمت نمایند
رئیس ـ آقای دیوان‌بیگی
دیوان‌بیگی ـ بنظر بنده این امر بدیهی است البته محصلینی که به خرج دولت میروند به اروپا باید اقلاً شش سال به مؤسسات دولتی خدمت کنند و بنده این پیشنهاد را از این نقطه‌نظر تقدیم کردم.
رئیس ـ نظر دولت چیست؟
کفیل وزارت طرق و شوارع ـ بنده موافقت می‌کنم با این پیشنهاد
مخبر ـ گمان می‌کنم این تبصره در لایحه تقدیمی بوده است و از قلم افتاده اینجا و به هر تقدیر خیلی لازم است و بنده هم قبول می‌کنم
رئیس ـ رأی می‌گیریم به ماده واحده با افزایش پیشنهاد آقای دیوان‌بیگی که دولت و آقای مخبر هم قبول کردند موافقین ورقه سفید خواهند داد
(اخذ و شماره آراء بعمل آمده پنجاه و نه ورقه سفید تعداد شد)
رئیس ـ عده حضار هشتاد به اکثریت پنجاه و نه رأی تصویب شد.
[۵ ـ تقاضای ارجاع لایحه فروش ابنیه به کمیسیون از طرف وزیر مالیه]
رئیس ـ آقای وزیر مالیه فرمایشی دارید بفرمائید
وزیر مالیه ـ راجع به لایحه که پیشنهاد کردم به مجلس به قید دوفوریت راجع به فروش ابنیه چون مذاکره شد که شاید بهتر و مناسبتر باشد که در کمیسیون دقت کافی بشود و بیشتر از یک شور هم ندارد لهذا بنده همان تقاضای یک‌فوریت می‌کنم
رئیس ـ لایحه یک شوری است همینقدر بطور عادی تلقی بفرمائید یک شوری می‌شود
وزیر مالیه ـ بلی بطور عادی در اینصورت به کمیسیون می‌رود برمی‌گردد به مجلس
[۶ ـ تصویب لایحه فروش اراضی اداره حمل و نقل]
رئیس ـ خبر کمیسیون بودجه راجع به فروش اراضی اداره حمل و نقل سابق قرائت می‌شود:
خبر از کمیسیون بودجه به مجلس مقدس شورای ملی
کمیسیون بودجه لایحه نمره ۱۴۶۳۳ دولت را راجع به فروش اراضی اداره حمل و نقل با حضور نماینده دولت تحت شور و مداقه قرار داده ماده واحده را به قرار ذیل تنظیم و برای تصویب تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید
ماده واحده ـ مجلس شورای ملی به وزارت مالیه اجازه می‌دهد اراضی اداره سابق حمل و نقل واقعه در خیابان یوسف‌آباد را بعد از وضع مقداری که ضمیمه خیابان شده و سه هزار ذرع واگذاری به صحیه قشون بقیه را مطابق مقررات قانونی بفروش رسانیده قیمت حاصله از فروش را بر جمع عایدات بودجه ۱۳۰۹ مملکتی علاوه نمایند و معادل قیمت مذکور هم مبلغی برای تدارک یک باب طویله جهت حوائج وزارت پست و تلگراف و تعمیرات و ساختمان عمارت پست و تلگراف رشت بر اعتبار بودجه آن وزارتخانه افزوده و پرداخت نمایند
رئیس ـ آقای فیروزآبادی
فیروزآبادی ـ بنده همینقدر می‌خواستم توضیح بدهم که بودجه پست و تلگراف مکفی از این مسئله نبوده است و ثانیاً مثل اینکه این یک اهمیتی پیدا کرده است چون بنده نمی‌دانم اهمیت فروش این چه اندازه است خواستم یک توضیحی داده شود که بنده بفهمم این از چه نقطه‌نظر این اهمیت را پیدا کرده است یک قطعه زمین فروختن که لایحه او به مجلس نمی‌آید و مورد شور و مذاکره شود در صورتیکه امکان داشت که خود دولت هم این اراضی را بفروش برساند به این ملاحظه خواستم یک توضیحی داده شود والا بنده مخالفت دیگری ندارم.
مخبر ـ عرض می‌شود سابق اداره حمل و نقل مورد احتیاج وزارت پست و تلگراف بود برای اینکه پست‌ها با آن گاریهای کذائی حمل و نقل می‌شد و حالا به آن ترتیبات محتاج نیستند کنترات می‌دهند به صاحبان گاراژ و اشخاصی که اتومبیل دارند و با اتومبیل حمل می‌کنند پست را. این عمارت چون دیگر مورد احتیاج نبوده می‌خواهند یک قسمتش را بدهند به صحیه قشون بقیه‌اش را هم بفروشند و بعد از آن وجه یک قسمتهائی که در رشت از ابنیه ناقص است تکمیلش کنند و چون بدون اجازه مجلس نمی‌شده است فروش اموال دولتی از این جهت ناچار شده‌اند اجازه بگیرند از مجلس و این لایحه را آورده‌اند.
رئیس ـ آقای مؤید احمدی
مؤید احمدی ـ عرض کنم که یک قانونی در مجلس شورای ملی وضع شد که عمارات و ابنیه طویله‌ها، کاروانسراها، قلعه‌ها، خندقها اینهائی که در هر شهری واقع است تفویض شد به بلدیة هر شهری بشرطی که محل احتیاج ادارات دولتی نباشد مطابق این لایحه که تنظیم شده و توضیحی که آقای مخبر دادند این محل فعلاً محل احتیاج وزارت پست و تلگراف نیست وقتی که محل احتیاج وزارت پست و تلگراف نشد مشمول آن قانون است و باید بلدیه آن را بفروشد و مصارف
تعمیر شهر بکند از این جهت چه لازم کرده که ما این قانون را بیاوریم. خودش قانون دارد.
مخبر ـ بطوری که عرض کردم یک لایحه دیگری هم آمده است که امروز آقای تقی‌زاده موافقت کردند و بطور عادی تلقی شده است و در اطراف آن البته مباحثه مفصلاً خواهد شد یک دفعه هم آمد در کمیسیون بودجه و اغلب اعضاء کمیسیون بودجه مخالفت کردند و تنافی داشت با آن قانونی که اشاره فرمودید و وزارت مالیه مجبور شد استرداد کرد و تصحیح کرد دومرتبه تقدیم مجلس کرد اما این قسمت از نقطه‌نظر همان قسمتی است که خودتان تذکر دادید (جاهائی که مورد احتیاج دولت نیست) اینجا مورد احتیاج دولت است برای اینکه سه هزار ذرعش باید به صحیه قشون داده شود مازادش هم برای تعمیر یک قسمتهائی که می‌بایستی تعمیر بشود مورد احتیاج است پس عرض می‌شود از این حیث مستثنی است و تنافی با آن قانون ندارد بعلاوه وقتی که اداره پست و تلگراف رشت تعمیری داشته باشد دولت می‌آید تقاضا می‌کند که این اعتبار را از اعتبار نقد بدهید. فرق نمی‌کند
جمعی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است.
رئیس ـ اجازه بفرمائید آقای آقا سید یعقوب هم صحبت کنند که عده کافی شود
آقا سید یعقوب ـ بنده در تعقیب اظهارات آقای مؤید احمدی نظر بنده هم همین بود دیگر اینکه عقیده بنده هم این است که اگر آقای مخبر موافقت بکنند این لایحه را پس بگیرند که این جزء اولش مخالف با آن قانون نباشد نظر دولت هم آن قسمت دوم و سومش است که دادن سه هزار ذرع به صحیه قشونی و خرج‌کردن این پول را در محل معین نظری که دولت پیشنهاد کرده است آن قانون را این بوده است شما دیگر آن را دخل نکنید که مصادمه با آن قانون پیدا کند آن قانون را بگذارید به حال خودش باقی باشد بلدیه‌های ما هم دستشان باز باشد نسبت به این اراضی وقتی که اینجا شما اجازه دادید یکقدری جلو آن حقوق بلدیه گرفته می‌شود و بنده آنچه فهمیدم از این قانون این است که نظر دولت همان جزء دوم و سومش است که خرج‌کردن از برای تلگرافخانه است و دادن سه هزار ذرع به اداره قشونی چون نظر این است باید طوری بکنید که تصادف با او نکند همانطور که خودتان هم در آخر فرمایشتان فرمودید از این نقطه‌نظر بود که بنده مخالفت کردم و تأیید می‌کنم فرمایش آقای مؤید احمدی را.
مخبر ـ عرض کردم همانطوری که در آن قانون نوشته شده است وقتی دولت باید اینها را واگذار کند به بلدیه که مورد احتیاج خود دولت نباشد غلامهائی که دنبال سیم تلگراف هستند اسب لازم دارند اسب هم یک طویله می‌خواهد طویله برای اسب غلامهای تلگراف باید تهیه کرد یا اینکه عمارتی که دولت دارد باید درست کرد بنابراین منافاتی با آن قانون ندارد و اشکالی هم نخواهد داشت.
جمعی از نمایندگان ـ کافی است
رئیس ـ موافقین با ماده واحده به ورقه سفید رأی خواهند داد
(اخذ آراء بعمل آمده ۵۹ ورقه سفید تعداد شد)
رئیس ـ عده حاضرین ۷۹ به اکثریت ۵۹ رأی تصویب شد
[۷ ـ موقع و دستور جلسه بعد ـ ختم جلسه]
بعضی از نمایندگان ـ ختم جلسه
رئیس ـ غالب کارهائی که ما داریم و بالنسبه پرماده و بیشتر کار دارد آنگونه کارهائی است که هنوز در
کمیسیون‌ها معطل است و باید از طرف کمیسیون‌ها تدارک شود و به مجلس راپورت داده شود این است که تمنا می‌کنم که راپورتهای متعلق به این کار را زودتر تنظیم نمایند که ما زودتر به ایفای تمام تکالیفمان قادر بشویم جلسه آینده یکشنبه فردا دستور اصلاح قانون اساسی معارف. تبدیل اراضی متعلق به حاج آقای دیلمقانی. استخراج ذغال‌سنگ. آقای فهیمی فرمایشی داشتید؟
فهیمی ـ بنده هم خواستم عرض کنم که لایحه ذغال‌سنگ از کمیسیون اقتصاد ملی راپورتش داده شده
رئیس ـ ذکر کردم
(مجلس مقارن ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی ـ دادگر
قانون
قانون اجازه انتخاب کسری محصلین فنون راه‌آهن و معادن از بین محصلین مقیم خارجه و فارغ‌التحصیلهای
مدارس فنی داخله
ماده واحده ـ مجلس شورای ملی به وزارت طرق و شوارع اجازه می‌دهد کسری محصلین فنون علمی و عملی راه‌آهن و معادن را از بین محصلین ایرانی که قسمتی از تحصیلات خود را در خارجه نموده و قسمت دیگر باقی است و یا فارغ‌التحصیلهای مدارس فنی داخله انتخاب نماید و محصلین بی‌بضاعت حق تقدم خواهند داشت
این قانون که مشتمل بر یک ماده است در جلسه بیست و ششم مهرماه یکهزار و سیصد و نه شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید
رئیس مجلس شورای ملی ـ دادگر
قانون
اجازه اعزام سی نفر شاگرد به خارجه برای تحصیلات فنون عملی راه‌آهن به مدت دو سال
ماده واحده ـ به وزارت طرق و شوارع اجازه داده می‌شود که سی نفر شاگرد برای تحصیلات فنون عملی راه‌آهن برای مدت دو سال به خارجه اعزام دارد و مخارج ایاب و ذهاب و تحصیل و سرپرستی آنها را از محل عواید انحصار قند و شکر تأدیه نماید
تبصره ۱ـ اعتبار مخارج سالیانه هر یک از محصلین نباید حداکثر آن از یکهزار و هشتصد تومان تجاوز نماید
تبصره ۲ـ وزارت طرق و شوارع مکلف است عده‌ای را از بین محصلین ایرانی که قسمتی از تحصیلات خود را در مدارس خارجه نموده‌اند انتخاب و محصلین بی‌بضاعت حق تقدم خواهند داشت
تبصره ۳ـ شاگردان مزبور پس از اتمام تحصیلات مکلفند تا مدت شش سال در راه‌آهنهای ایران موظفاً خدمت نمایند
این قانون مشتمل بر یک ماده است در جلسه بیست و ششم مهرماه یکهزار و سیصد و نه شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید
رئیس مجلس شورای ملی ـ دادگر
قانون
اجازه فروش اراضی اداره حمل و نقل سابق و تخصیص قیمت آن
به تدارک طویله و تعمیرات ضروری پست و تلگراف رشت
ماده واحده ـ مجلس شورای ملی به وزارت مالیه اجازه می‌دهد اراضی اداره سابق حمل و نقل واقعه در خیابان یوسف‌آباد را بعد از وضع مقداری که ضمیمه خیابان شده و سه هزار ذرع واگذاری به صحیه قشون بقیه را مطابق مقررات قانونی بفروش رسانیده قیمت حاصله از فروش را بر جمع عایدات بودجه ۱۳۰۹ مملکتی علاوه نمایند و معادل قیمت مذکور هم مبلغی برای تدارک یک باب طویله جهت حوائج وزارت پست و تلگراف و تعمیرات و ساختمان عمارت پست و تلگراف رشت بر اعتبار بودجه آن وزارتخانه افزوده و پرداخت نمایند
این قانون که مشتمل بر یک ماده است در جلسه بیست و ششم مهرماه یکهزار و سیصد و نه شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید
رئیس مجلس شورای ملی ـ دادگر